Vrouw, Leven,Vrijheid. In de poëtische Perzische taal: Zan, Zendegi, Azadi. Opgedragen aan Masha Amini, die door de Iraanse ‘zedenpolitie’ werd vermoord op 16 september 2022: doodgeknuppeld omdat ze haar hoofddoek niet goed droeg. Als gevolg van deze barbarij ontrolde een golf van protest over het hele grondgebied van de Islamitische Republiek en bij de Perzische diaspora in West-Europa en de Verenigde Staten. Jonge vrouwen en schoolmeisjes stonden op tegen de theocratische tirannie en werden vervolgens met barbaars geweld opgepakt en verkracht in de martelkamers, vaak met de dood tot gevolg. Datzelfde lot ondergingen intussen ook jonge mannelijke kunstenaars en dissidenten.
Women, Life, Freedom. Zo klinkt wat mij betreft het belangrijkste maatschappelijke statement van 2023. Vrije vrouwen versus de islamistische dictatuur. Tot op de tribunes van de World Cup Qatar toe: waar ongesluierde, demonstrerende Iraanse vrouwen op onvriendelijke wijze uit het stadion werden gezwierd door de ordediensten. Women, Life, Freedom dus: niet alleen versus de ayatollahs in Iran, maar versus de taliban in Afghanistan.
Zondag 15 januari 2023 hoorde ik het verhaal van de Nederlandse fotojournaliste Ilvy Njiokiktjan op het uitstekende politieke praatprogramma Buitenhof van NPO. In de rubriek ‘beeld van de week’ toonde ze een portret van een Afghaanse vrouwenvoetbalteam in boerka. Het was een noodkreet op initiatief van Nura – op weg naar een professionele voetbalcarrière weliswaar tegen de zin van haar conservatieve familie in – die al haar dromen in rook zag opgaan na de machtsgreep van de taliban. Uit wanhoop sneed ze haar polsen door.
In aansluiting bij de fotokeuze van Ilvy Njiokiktjan neem ik u graag mee naar een verhaal uit ons boek ‘Heldinnen van het voetbal’. Over de verloren voetbaldroom van Afghaanse meisjes.
However tall the mountain van schrijfster Awista Ayub. Het verscheen in 2009. Over hun verboden voetbaldroom. Het sluit aan bij de bittere actualiteit van vandaag.
Een bal en vele dromen
Khaled Hosseini, de beroemde Afghaanse auteur van ‘De vliegeraar’ en ‘Duizend schitterende zonnen’ gaf een citaat mee op de cover van de interessantste boeken over ‘voetbal & politiek’ die ik heb gelezen. Hij schreef: ‘These young Afghan women are pioneers. Their story is one of resilience and courage. This book is a testament tot he power of hope and the will to dream in a country where so many dreams have been cut short.’
De titel van het boek heet: ‘However tall the mountain’. Met als ondertitel: ‘A dream, eight girls and a yourney home’ van schrijfster Awista Ayub.
Sometimes all it takes is one ball and many dreams.
Dit is het waar gebeurde verhaal van Awista Ayub en van acht Afghaanse meisjes. De auteur schreef haar belevenissen neer in het boek However tall the mountain. Naar de helft van een populair Afghaans gezegde: hoe zwaar de beklimming van de berg ook moge zijn, er is altijd een weg. However tall the mountain, there is always a road.
Awista Ayub begon haar persoonlijke beklimming met de oprichting van haar Afghan Youths Sport Exchange in 2003. Ze werd geboren in 1979. Datzelfde jaar opende de voormalige Sovjet-Unie een oorlogsfront in haar geboorteland. Haar familie vluchtte naar de Verenigde Staten. Tijdens haar jeugd leerde ze het Amerikaanse vrouwenvoetbal kennen. Ze putte inspiratie uit de positieve kracht van women soccer. Ze zocht een middel om Afghaanse meisjes te verenigen en hen hoop en plezier te bezorgen. Ze zag in voetbal een weg naar ‘social change’. Met haar eigen woorden: ‘to make a loud and clear statement for Afghan women.’ Ze verzamelde acht meisjes en bracht hen naar een soccer clinic van de International Children’s Games in Cleveland.
Ze leerden de geheimen van het spel en ontwikkelden zelfvertrouwen: voor het eerst in hun leven. Exemplarisch is het wedervaren van keeper Samira.
Haar ouders gaven hun dochter een droom mee: vrijheid. Toen de taliban in 1996 op een alle brutaliteit tartende wijze de macht grepen, veranderde het leven van Samira in extreme mate. Ze legden vrouwen alle denkbare verboden op en jonge meisjes mochten niet meer naar school. Haar vader onderwees zijn dochter in de clandestiniteit. Haar moeder prentte haar onafhankelijkheid in. Na de verdrijving van de Taliban uit Kaboel in 2001 stapte Samira in het project van Awista Ayub. Ze beoefende de kunst van het keepen en worstelde met de kernvraag ter zake: overwin de angst voor de bal, de tegenstander en jezelf! Zoek de kracht om ‘alleen te staan.’ Het bracht haar opnieuw op het spoor van het leven: ‘She stands alone in the goal. In this way, Samira begins to reenter her life.’
Ze keerden terug naar Afghanistan en verspreidden de spirit voor soccer. Op 28 december 2005 trapte het team van Ayub de bal af van het eerste meisjeskampioenschap. Plaats van handeling: het nationale Ghazi Stadium, op dezelfde middenstip werden vrouwen tijdens de repressie van de taliban geëxecuteerd. Met als decor: de agressieve massa. Ze voetbalden mét maar vooral zonder hoofddoek. Voor de burgeroorlog droegen de meisjes van Afghanistan immers de kleding die ze zelf verkozen betoogt Ayub: ‘Before those wars, women weren’t wearing scarves.’
Vijftien vrouwenclubs
Wat begon met acht angstige maar wel zeer gemotiveerde meisjes evolueerde tot een fenomeen van vijftien vrouwenclubs met 250 speelsters. Awista Ayub schrijft: ‘Against all odds and fear, these girls decided to come together and play a sport.’ Ze namen enorme risico’s om hun vrijheid af te dwingen. Tot vandaag wordt echter in Afghanistan – veelal met bedreigingen en vaak met geweld – nog steeds in vraag gesteld: mogen vrouwen voetballen volgens de aloude tradities en wetten der religie en cultuur? De mannelijke coach van het team van Awista Ayub botste een paar keer op de van woede withete vuisten van islamistische amokmakers. In het boek blaast hij uit: ‘Ik ben vermoeid van de voortdurende strijd. Soms gaat het mijn bevattingsvermogen te boven. Maar ik hou nog steeds van voetbal.’
However tall the mountain, there’s always a road. Sometimes all it takes is one ball and many dreams.
Ziedaar de vervulling van de verboden voetbaldroom van enkele Afghaanse meisjes. Het wordt de hoogste tijd dat àlle Afghaanse meisjes die voetbaldroom mogen beleven. Dat schreef ik al een jaar of tien geleden. Intussen lijkt die droom verpulverd te zijn door, we herhalen het, de bittere actualiteit. De FIFA draagt hier een verpletterende verantwoordelijkheid. Ik pleit al langer voor een verplichte inschrijving voor elk land van een nationaal mannen- én vrouwenelftal. En landen die vrouwen – omwille van middeleeuwse religieuze voorschriften – verbieden op hun tribunes, horen niet thuis in het wereldvoetbal.
‘Sometimes all it takes is one ball and many dreams.’
Nogmaals: Vrouw, Leven, Vrijheid. Women, Life, Freedom. Waar blijven de internationale solidariteitsmarsen? De partij die in 2024 dit motto als verkiezingsslogan gebruikt én daadwerkelijk steun betuigt aan zowel de Iraanse als Afghaanse vrouwenopstand tegen de dictaturen van ayatollahs en taliban krijgt mijn stem. Zan, Zedegi, Azadi, nog aan toe! Niemand?
Raf Willems, uitgever
 € 25.00
Paperback / softback | Nederlands | Sport en spel algemeen |
