Nooit zullen filmmakers dit verwacht hebben: een miniserie over schaaktornooien dat op Netflix 62 miljoen kijkers in de ban houdt. Want schaken wordt plots sexy wanneer een jong meisje het mannenbastion dat tot dan schaken altijd al was, omverblaast.
Schaakwonder
In The Queen’s Gambit* verliest de dan negenjarige Beth Harmon haar moeder in een auto-ongeval. Ze belandt in een weeshuis, waar ze van zichzelf leert afbijten, maar vooral met haar gevoelens van eenzaamheid worstelt. Dagelijkse spelletjes schaak met de conciërge in een roes van kalmeringspillen, leert haar zich geestelijk af te zonderen in een andere wereld: ze leert winnen van de anderen. Al snel wordt Beth aan beide verslaafd: de pillen én het spelletje schaak.
Nadat ze jaren later door een gezin geadopteerd wordt, neemt ze deel aan een schaaktornooi dat ze meteen wint. Ondanks alle successen en winst tegen de bekende schaakgrootmeesters in de daaropvolgende jaren – het financieel gewin is de adoptieouders welgenegen – blijft het wonderkind Beth worstelen met emotionele problemen en een drugs- en alcoholverslaving.
Feminist
Niet voor niets is het hoofdpersonage een meisje. Auteur Walter Tevis noemde zichzelf een feminist ‘avant-la-lettre’. Drie van zijn romans werden verfilmd: The hustler, The color of money, The man who fell to earth. Zijn grootste succes is nu – onverwacht – The Queen’s Gambit. Hij schreef het boek in 1983 – een tijd waarin vrouwen geacht werden vooral huismoeder te zijn. Hoofdpersonage Beth Harmon — vertolkt door de Argentijns-Britse Anya Taylor-Joy – is daar een uitzondering op. ‘Het is een ode aan alle verstandige vrouwen’, vertelde Tevis in een interview aan The New York Times, dat zijn boek bekroonde met de titel ‘Boek van het Jaar’. Helaas maakte Trevis dit succes niet mee: hij overleed in 1984, een jaar na het verschijnen van zijn boek.
Netflix
De verfilming van het boek was en is een instant succes: In 63 landen stond The Queen’s Gambit op de eerste plaats van meest bekeken Netflix-series. Filmrecensent Karel Deburchgrave noemt de reeks ‘grootmeesterlijk’ (hier op Doorbraak). Ook de heruitgave van het boek kwam meteen in de Amerikaanse bestsellerslijsten.
Maar de impact reikt verder. Schaakwebsites kennen plots een enorme toevloed van geïnteresseerde bezoekers. De zoekterm ‘hoe speel ik schaak’ werd nog nooit zo vaak gegoogled.
Schaakborden – een tip voor in ‘blijf in uw kot’-tijden- – blijken haast overal uitverkocht. Schaken wordt opnieuw trendy.
Promotie
Het boek The Queens’s Gambit, met een prachtige cover in een Nederlandse vertaling van Liesbeth Kramer-Plokker, is nu verkrijgbaar in onze online boekhandel.
Bestel hier uw exemplaar: The Queens Gambit (NL)
Veel leesplezier!
* (The Queen’s gambit – damegambiet – is een klassieke opening van het schaakspel. Voor de kenners: een damepion opening via d4 tegenzet d5 – gevolgd door c4. Dat is een strategie die, door een pion op te offeren, poogt de tegenstrever meteen onder druk te zetten en te houden door het middenveld te bezetten.)
Paperback / softback | Nederlands | Vertaalde literaire roman, novelle |
