Is paus Franciscus die vriendelijke lachende paus die genadeloos wordt tegengewerkt door de curie, die vecht voor haar privileges? Of is Paus Franciscus een genadeloze manipulator die medewerkers tegen elkaar opzet en zijn visie wil doorduwen?
Framing en karaktermoord
De pers loopt makkelijk mee in de framing van het eerste beeld van paus Franciscus. En in kerkelijk conservatieve kringen is men meer en meer overtuigd van het tweede. Of men hangt dat beeld op om het positieve beeld van de paus in de media te counteren.
Volgens Marcantonio Colona is Franciscus De Dictator-Paus dat geeft hij mee in zijn boek met die titel. Het is een genadeloze karaktermoord op de kerkleider. Alles wat in de slangenkuil van het Vaticaan gebeurt word toegeschreven aan de perfide machinaties van paus Franciscus. Dat komt omdat de Argentijnse paus doordrongen is van het peronisme, hij is autoritair.
Alles wat in het nadeel van de paus kan uitgelegd worden, wordt zo uitgelegd. Franciscus is niet ‘gewiekst’ maar een perfide machtswellusteling. Zijn beeld naar de buitenwereld is pose en weloverwogen beweert de auteur. ‘Hij weet heel goed dat beeldvorming alles is in de moderne wereld, en dat een paus die de media aan zijn kant heeft dingen kan doen waar andere pausen alleen maar van kunnen dromen: en dat is precies zijn plan.’(p. 56) Het werk van de curie wordt ‘verlamd door een paus die meer bezig is met machtsspelletjes dan met het overzien van een hervorming.’ (p62).
Wantoestanden
Die these wordt uitgewerkt in het boek in enkele concrete dossiers, die zonder echt overtuigend bewijs allemaal terugvoeren naar perfide machtsspelletjes van Franciscus. Dat brengt de kerk in gevaar. De paus houdt kardinalen die de hervormingen van de curie tegenhouden de hand boven het hoofd of heeft ze niet onder controle. De financiële wantoestanden, zullen vroeg of laat leiden naar het opzeggen van het Verdrag van Lateranen door de Italiaanse staat. En de synodes zijn strak geregisseerde schijnvertoningen.
Een aandachtig lezer vindt al snel een link naar de oorsprong van dit boek. Als het probleem van het seksueel misbruik in de kerk wordt gelinkt aan homoseksualiteit en de openheid daarvoor, weet je wel zeker dat het uit conservatieve hoek komt. Johannes-Paulus II kon er nog net mee door, Benedictus was de beste paus en Franciscus verprutst het. Zo leest de auteur de geschiedenis.
Pseudoniem
Over die auteur moeten we het hebben. Marcantonio Colona, de auteursnaam op de voorkant van het boek is een pseudoniem. De echte naam van de auteur is ondertussen bekend. In de kleine wereld van het Vaticaan blijft zelden iets echt een geheim. Het is Henry Sire, een Spaans-Brits historicus die tussen 2013 en 2017 in Rome verbleef om er een boek te schrijven over de Orde van Malta.
Ik schreef al eerder over de clash tussen paus Franciscus en De Soevereine Militaire Hospitaal Orde van Sint Jan van Jeruzalem, van Rhodos en van Malta. Daarin speelde Kardinaal Raymond Burke een hoofdrol. Kardinaal Burke is een (dé) openlijke opposant in het Vaticaan tegen paus Franciscus. Burke klom onder Benedictus XVI op tot hoofd van de Vaticaanse Signatuur, een hoger kerkelijke rechtbank en lid van de congregatie van Bisschoppen onder Franciscus vlog hij bij beide buiten. Ondertussen is hij opnieuw aangesteld in de Signatuur, maar in een lagere rang.
Burke is als patroon van de Orde van Malta zeker een van de influisteraars van het boek. Na een omweg behandelt het alle topics waarin de Kardinaal betrokken is, De Orde van malta, de Singatura, de Pauselijke commissie voor het Leven, de synode over het gezin en de Dubia, inhoudelijke vragen over geloofsinhoud naar aanleiding van Amoris Laetitia. Eigenlijk verwijt Burke daar, samen met nog drie andere kardinalen dat de Paus de kerkelijke leer niet volgt.
Traditie
Ook dit Vaticaanboek maakt duidelijk dat het Vaticaan een slangenkuil is. En dat het de conservatieven in de kerk menens is. Ze strijden voor hun visie op dé traditie van dé katholieke kerk. Maar verabsoluteren ze zo niet hun lezing van dé traditie boven het evangelie? Moet die traditie die in de loop der eeuwen door gelovigen is opgebouwd niet altijd met het evangelie in de hand in vraag worden gesteld? Of is die traditie eeuwig en onvergankelijk, zoals de kerk?
Zoals in dit boek gesproken wordt over echtgescheidenen die leven in ‘doodzonde’ zo heb ik het in de kerkgemeenschap al lang niet meer gehoord. Misschien moeten we mensen niet veroordelen met regels in de hand. Ook al hebben die regels waarde. Laat ons niet vergeten dat bijvoorbeeld Humanae Vitae, de encycliek van paus Paulus VI over het leven, anticonceptie en verbonden items, vorig jaar 50 jaar oud is. En ook al vijftig jaar geleden door grote groepen in de kerk gecontesteerd werd. De vraag is of het echt tot de kern van het christendom behoort dat seksualiteit in functie van procreatie moet staan?
De vraag is hoe die kerkelijke traditie tot stand komt. Top-down of bottom up. Volgt het volk wat hen wordt opgelegd, of volgen de regels de praxis zoals die aan de basis groeit? Als het dat laatste is, zitten we in de wereld kerk met veel spanningen. Want Europa is Azië niet en Afrika is Noord-Amerika niet. Hoe die verscheidenheid in een eenheid bewaren wordt in deze tijden de grote uitdaging voor de kerk. Je ingraven in een principiële positie maakt de zaak niet gemakkelijker.
Afrekening
Dit boek is een afrekening. Dat wil niet zeggen dat niets van wat er staat waar is. Maar de interpretatie is vertekend en soms gaat Henri Sire heel erg kort door de bocht. Franciscus houdt volgens de auteur de misbruikplegers de hand boven het hoofd. Zo liet hij zelfs Kardinaal Danneels toe op het balkon bij zijn verkiezing, ‘Een bisschop berucht vanwege het gedogen van seksueel misbruik’ (p. 72). Dat is niet helemaal onwaar, maar ook niet juist. Hij heeft het ook over Danneels als ‘degene die zijn politieke macht gebruikt om liberalisering van de Belgische wetgeving omtrent seks en huwelijk erdoor te drukken’. Echt? Als in dit boek met alle info zo zorgvuldig is omgesprongen, dan is meer dan enig argwaan gezond.
De traditionele of conservatieven hebben het gevoel dat ze het Vaticaan als hun steunpunt verliezen. Maar of je dan echt zo ver moet gaan om te veronderstellen dat de paus de kerk een rol doet spelen in een politiek links complot? Wel die kelk laat ik aan mij voorbijgaan.
Paperback / softback | Nederlands | Politicologie |
