Gedaan met de claustrofobie van verlaten fabrieken, gated communities of mentale tunnelvisies. In Al het blauw, de nieuwste roman van Peter Terrin, gaan de luiken open en gunt de auteur zijn beide hoofdpersonages de vanzelfsprekende verlossing van erotische escapades. Maar geen rozen zonder doornen, natuurlijk. Op de achtergrond schemert het onheil, maar dat doet geen afbreuk aan de ronduit paradijselijke scènes van een vrijpartij in de duinen, onder de douche, in het verlaten avondlijke zwembad of ergens in de bosjes.
Liefde in al haar vormen
Knap dus hoe Terrin na de twee kleinere novelles Monte Carlo en Patricia en de roman Yucca de deuren van zijn literaire verbeelding heeft opengezet en het aandurft om het moeilijkste wat er is voor een schrijver — vertellen over seksuele vervulling — tóch te brengen. En opvallend hoe Terrin met veel gusto naast de amour fou van het centrale koppel alle mogelijke liefdesvarianten in beeld brengt.
Al het blauw draait op de eerste plaats rond de ontgroening van de 19-jarige Simon door de 40-jarige café-uitbaatster Carla. Maar daarnaast serveert Terrin beklijvende scènes tussen Simon en een oudere homoseksuele vriend-fotograaf. Ook de hartstochtelijke zoen van Simon die zijn ex-liefje tijdens een muziekfestival weer ontmoet, mag er zijn. Zelfs teruggevonden moederliefde in de dubbele betekenis van het woord krijgt een belangrijke plaats in deze roman: de zorgende liefde van een moeder voor haar zoon, maar ook de zoon die zijn mama liefdevol bedankt voor zoveel — zij het vaak verstikkende — aandacht. En o ja, de partner die het langst aan zijn zijde blijft is Rocky, de hond.
‘Cluedo’-gewijs
Kortom, dit is letterlijk en figuurlijk een nieuwe Peter Terrin die na zijn nogal zwart-romantische verhalen in vroeger werk, nu open en bloot een hooglied van de onverwachte liefde brengt. De verschroeiende relatie tussen Simon en Carla krijgt op het eerste gezicht een fatale anticlimax, maar de verteller suggereert dat beide hoofdpersonages daarna weer nieuwe wegen zullen bewandelen. Hij naar Engeland en zij naar Italië. Of toch eerst naar een Franse abortuskliniek?
Terrin houdt de spanning in zijn verhaal door Cluedo-gewijs al van op de eerste bladzijde een lijk op een parking te droppen. Het duurt een tijdje voor je als lezer vermoedt wie het liefdesslachtoffer zal worden. De paradoxale omstandigheden waarin de moord zou hebben plaatsgevonden, worden pas in de slotpagina’s onthuld. En ook daar weer krijgt de verdomde liefde een plaats. Het slachtoffer heeft als het ware in een passionele omhelzing zelf om de ultieme daad gesmeekt.
Blik van de exacte wetenschapper
Wie als auteur zoveel liefde rondstrooit, balanceert natuurlijk op een slappe koord. Deze roman, opgedragen ‘aan mijn lieve moeder’, wordt echter nergens melig of stroperig. Daarvoor zorgt de strakke stijl van Terrin. Willem Frederik Hermans is daarbij zijn grote voorbeeld. Het is niet voor niets dat Terrins zoontje in het échte leven de naam van zijn literaire held Willem draagt.
Komt erbij dat Terrin, zoals Hermans, een groot liefhebber is van de acribische blik van de exacte wetenschapper en ook zelf een verwoed amateurfotograaf is. De atmosferische omstandigheden van de liefdesontmoetingen tussen de personages krijgen daardoor een bijzondere, bijna impressionistische glans. Het romantische blauw speelt de hoofdrol, maar ook de wijdsheid van de zee of het zoemen van de dieselauto spelen hun deel. Allesoverheersend is vaak de stilte en de woordenloosheid van de wereld waarin Terrins scènes zich afspelen.
Rebels plezier
De magie van het verhaal concentreert zich op de ogenblikken waarin de personages samenvallen met zichzelf. De beschrijving van het ‘rebelse’ plezier wanneer Simon zijn ex-liefje zomaar opnieuw intens zoent, is exemplarisch voor de betekenis die Terrin blijkbaar hecht aan de fundamentele betekenis van momentane gelukservaringen: ‘Dit ogenblik valt buiten de tijd en de logica, maar het bestaat. (…) Ze kust nog steeds belabberd, haar tong te gretig en vlezig, maar dat deert niet. Het is heerlijk om met een suizend hoofd te zoenen op de luide muziek. Een rebels plezier zingt in zijn bloed.’
Terrins hoofdpersonages zijn steeds mannen en vrouwen van weinig woorden. Zij koesteren de stilte, zoals Simon: ‘Als hij zwijgt is hij ongenaakbaar.’ Maar dus ook ongenaakbaar weerloos voor wat er soms buiten hem om gebeurt. Simon is ‘de man zonder plan’ die zich op sleeptouw laat nemen door plotse beslissingen. Hij breekt zomaar zijn studies ingenieur af tijdens een saai hoorcollege over methodologie: ‘Hij voelt de dreunende verveling (…) dan, ineens, staat zijn besluit vast. Een inleiding is er niet. Een schakelaar wordt overgehaald.’
Tosti en theedoek
Simon vlucht weg in een bestaan als huisschilder tot hij even onverwacht Carla in café Azzurra tegen het lijf loopt: ‘Een café zonder enige pretentie, dat niets van hem verlangt, een onverschilligheid die hem omarmt als een bondgenoot.’ Ze worden passioneel verliefd op elkaar, ook al heeft Carla daar zo haar redenen voor, blijkt achteraf. Ondertussen rolt hij in een succesvol baantje als verkoper van louche levensverzekeringen die via een piramideconstructie intekenaars oplicht. Tot zover de opstart van een heel kraalsnoer van onvoorspelbare wendingen.
Enig minpuntje in deze bijna nu al klassieke valentijnsroman is het soms storende gebruik van hollandismen , zoals ‘tosti’ of ‘theedoek’ die heel gekunsteld overkomen. Zeker in de West-Vlaamse setting waar Al het blauw zich afspeelt, zijn dergelijke woorden ergerlijke Fremdkörper. Zij verraden de hand van een Nederlandse eindredacteur die ‘croque (monsieur)’ of ‘handdoek’ blijkbaar heeft geschrapt. Een oude discussie voor Vlaamse auteurs die bij Nederlandse uitgevers publiceren, die maar niet opgelost geraakt.
Mister Cool
Maar dat zijn spijkers zoeken op laag water. Wie meegaat in Terrins verhaal, krijgt gaandeweg de smaak van dit aparte leven en deze bijzondere liefde voor het gratuite moment te pakken. Maar elke beslissing heeft natuurlijk zijn consequenties. Dat is dan voer voor andere vertellers want Terrin exploreert de intieme ruimte van onverwacht geluk zonder voor- of achteruit te kijken. Zijn personages leven voor en in het moment. Ze koesteren daarbij geen illusies.
Welkom in de wondere wereld van Mister Cool!
