Loge en vrijmetselarij: broeders voor het leven

‘Broederschap’ kan je het noemen, zoals de titel van het boek. Wout Pittoors was mijn broeder in de journalistiek. Grappig, sinjoor, gehuwd met actrice Doris Van Caneghem die de Lage Landen afreisde.

Wout was een logebroeder en colporteerde dat. Een Vlaamsgezinde progressieve dan nog. Deze eerste hoofdredacteur van Trends, ik volgde hem op na acht maanden (hij vertrok naar het jonge De Morgen en vervloekte meteen zijn hoofdredacteur, Paul Goossens, als supertsjeef), was voordien journalist van het socialistische en erg Antwerpse ABC Magazine en van Volksgazet (net voor het faillissement). Wout was rechtuit en noemde mij een jezuïet, standaardvocabularium voor achterbaks. Ik studeerde economie aan de eerste zakenschool van de orde, Ufsia, later Universiteit Antwerpen. De verzuiling en haar prullaria bleven acuut in de jaren zeventig en tachtig.

Framassons en Godsgelovigen

Wie opgroeide, zoals ik, in de jaren vijftig in de katholieke Kempen, herkent de strijd tussen de framassons en de Godsgelovigen. Bij de KSA (zeven jaar en nadien scouts, wat beter was) vernam ik hoe logebroeders de doodskamer van een lid bewaakten om te beletten dat de stervende het Heilig Oliesel zou ontvangen. De ideologische folklore van die jaren schudde je niet meteen van je af.

Dat geschreven zijnde, lof voor Broederschap van Herwig De Lannoy over vrijmetselaars en hun loges. Het ademt Rik Torfs en diens getuigenissen (onder meer in ‘De Kerk is Fantastisch’, 2020) over de blijvende vitaliteit van het katholicisme ondanks de lege kerken, de krimpende kudde en het menselijk opzicht van de lauwe huidige katholieken en hun voorgeneratie.

Broederschap is historisch aantrekkelijk, een kruising tussen tekst en prenten over de liturgisch kanten van de vrijmetselaars en hun innerlijke bezieling. Volksvermaak en kostumeringsgekte kan je de kerkkledij noemen van de paus, de kardinalen en de bisschoppen. De schorten, truweeltjes, passers, winkelhaken, symbolieken in de werkplaatsen van de loge zijn eveneens drollig. Of leiden deze vermommingen in kerk en werkplaats tot sacraliteit?

Carrière

Een les in de logewereld, al borrelend bij hem thuis in Gent, bracht de vrijdenker professor Juul Hannes, een historicus die kon rekenen (en de meer dan 150 jaar transfers van noord naar zuid in België aan het licht bracht in Vlaanderen betaalt – De Mythe van de omgekeerde transfers): ‘Ach, Frans, de loges zijn naast nuttig te veel een broedplaats geworden voor carrièristen en inhoudelijk is het weinig soeps.’ Of hij zelf ervaring had, liet hij onaangeroerd. Dat een professor van de VUB en de UGent meer moest weten over die kadees van de tempels was vanzelfsprekend. De verzuiling van en in de universiteiten is amper, zoals zoveel, een generatie verzwakt tot verzwonden.

Terug naar de historicus Herwig De Lannoy. Hij opent zuchtend met de vaststelling dat vrijmetselarij en loges door hun zelfgekozen isolement en structurele geheimdoenerij niet krijgen wat hen toekomt: lof en eerbied voor de, soms bloedige, strijd voor de Verlichting. Joden en vrijmetselaars zijn vijanden van wie wil moderniseren en werden lotgenoten in uitroeiingskampen. De auteur bemerkt beterschap in België sinds de jaren tachtig met nieuw werk over de loges.

Veel nieuws

Bijvoorbeeld, het boek onder leiding van Jeffrey Tyssens, van het Belgisch Museum van de Vrijmetselarij in Brussel, een omweg waard, over de maçonnieke zuil. Vanaf 1949 verschijnt ‘Toth’, een wetenschappelijk tijdschrift met de filosofie en de praktijk van de loges. In 2006 is er ‘Hiram aan de Schelde’, van Kris Thys, over 250 jaar vrijmetselarij in de provincie Antwerpen. En er is meer, kan je lezen in het literatuuroverzicht van ‘Broederschap’.

De Lannoy maait breed maar brengt veel nieuws over Mechelen en de loge. In 1890 was de stad met 51.000 burgers de vijfde grootste van het land en de maçonniek lokte de hoge militairen van de garnizoensstad (tot half de negentiende eeuw waren officieren heel actief in de vrijmetselarij), vrijere en Verlichtingsgezinde katholieken en geestelijken (als zetel van het aartsbisdom, tot het katholieken ten strengste verboden werd om logebroeder te zijn, wat ook onder deze paus geldt), en juristen. De Grote Raad van Mechelen zoog magistraten en juristen uit de ganse Zuidelijke Nederlanden aan, tot het rechtscollege verdween in 1795.

Inwijding

Is de loge een gezelligheidsvereniging als de Lions en de Orde van den Prince? Het oogmerk is wervender en dieper, zie artikel 2 van de Constitutie van de Reguliere Grootloge van België: ‘De vrijmetselarij is een inwijdingsgenootschap dat door zijn symbolisch onderricht de mens geestelijk en moreel verheft en aldus bijdraagt tot de vervolmaking van de mensheid door de toepassing van een ideaal van vrede, liefde en broederlijkheid’. Rituelen en symbolen boren het diepere bewustzijn van de ingewijde aan. Het verbond is niet geheim, wel gesloten, en mondje dicht over de medeleden. Of Karel De Gucht en zoon maçonniek hoog staan, zullen zij zelf moeten opbiechten. Hun medebroeders en, vandaag -zusters, zwijgen. Er naar raden is leuk.

De vrijmetselaar verheft zich door te werken aan de ‘zuivere kubiek’, beeldspraak voor de zelfontplooiing geleend van de middeleeuwse bouwer die kapte en polijstte voor kathedralen en kastelen. De vrijheid, gelijkheid en broederschap van de Verlichting en haar moker, de Franse Revolutie, drijven de maçon. Herwig De Lannoy portretteert de Schotse predikant James Anderson die in 1723 de grondwet van de moderne vrijmetselarij neerschreef (The Constitutions of the Free-Masons) en dat ogenblik aangreep om te etaleren hoe oud en eerbiedwaardig de logebroeders wel waren. Adam en zijn zonen, ja die uit de Bijbel, waren de eerste vrijmetselaars en het heilige boek krioelt van de bouwers en mensenminnaars.

‘Broederschap’ is prachtig door zijn fraaie, haast liefhebbende, teksten en de exquise keuze van de binnenlandse en de buitenlandse illustraties. Een aanwinst voor de zoekers en de beschouwers van de huidige generatie. Hip hip trouwens voor het leeslint.

Broederschap | Herwig De Lannoy

Hardback | Nederlands | Spiritualiteit

De vrijmetselarij wordt al meer dan 250 jaar lang beleefd in de Lage Landen. Wat gebeurt er werkelijk in de loges? Waar staan hun symbolen en rituelen voor? Wat is het engagement van de vrijmetselaars, waarover praten ze en in welke taal? Welke invloed hadden [lees verder...]

In stock

Meer berichtjes van Frans Crols

Shell blijft olieboer

Recensie Frans Crols - 27/06/2023
‘Fossiele brandstoffen, weg, weg, weg om het leven van de aarde.’ In dat refrein neuriet Shell niet meer mee. Olie en gas blijven de grote winstmakers. Daarom. Shell is eigenzinnig, altijd geweest. Dat bewijst de politieke biografie van de multinational nog maar eens.
Shell zal grootschalig [lees verder]

Een integrale staat knevelt de samenleving

Recensie Frans Crols - 20/06/2023
Riemen papier worden door bestuurskundigen en hun politieke apostelen geïnkt met woorden over verbinding, saamhorigheid, harmonie, heelheid, eenheid, synergie en het geheel dat meer is dan de som van de delen. Zeker dat laatste is er ver over en leidt tot censuur, staatsalmacht en dikdoenerige beambten. [lees verder]

Gezant in de hel van Afrika vol genocide, corruptie en verraad

Recensie Frans Crols - 25/05/2023
Diplomaten zoeken een veiligere wereld, en dat leidt tot beroepslevens in paradijzen en hellegaten. Na traditioneel herinneringen van Franstaligen, blikken Vlaamse gezanten terug. Frank De Coninck is de laatste met zijn boek Conflits et diplomatie en Afrique centrale, Johan Swinnen en Johan Verbeke gingen [lees verder]

De sokkel van Vlaanderen

Recensie Frans Crols - 16/05/2023

Een nationaal verhaal zonder centen is wind. De economische geschiedenis van Vlaanderen ligt grotendeels braak. Leven & werken in de Kempen scheert over een gat in het geheugen.

De Gouden Driehoek van Vlaanderen ankert in Antwerpen, Brussel en Gent. Daarin gebeurt het, is de [lees verder]

Encyclopedie van de wilde aarde

Recensie Frans Crols - 24/04/2023
Peter Frankopan is Brit, historicus en succesvol schrijver van vernieuwende boeken over de zijderoutes tussen China en het westen. Hij recidiveert met een vuistdikke tekst, haast encyclopedisch alomvattend, over de geschiedenis van de aarde. Voor vele avonden een uitdaging om het open te slaan.
Het [lees verder]

Congo, mon amour…

Recensie Frans Crols - 10/02/2023
Tropenwee het boek van Henri Van Booven uit 1904 is opnieuw beschikbaar na 75 jaar afwezigheid op de letterkundige radar. Het is liefdewerk van Luc Renders, archivaris van de Congoboeken sedert 1596. Tropenwee is een hebbeding. Mooi gebracht door Davidsfonds Literair met een harde kaft, tekeningen van [lees verder]

Loge en vrijmetselarij: broeders voor het leven

Recensie Frans Crols - 30/01/2023
‘Broederschap’ kan je het noemen, zoals de titel van het boek. Wout Pittoors was mijn broeder in de journalistiek. Grappig, sinjoor, gehuwd met actrice Doris Van Caneghem die de Lage Landen afreisde.
Wout was een logebroeder en colporteerde dat. Een Vlaamsgezinde progressieve dan nog. [lees verder]

De man uit de toekomst: John Von Neumann was tweemaal Einstein

Recensie Frans Crols - 29/01/2023
Albert Einstein kent het kleinste wicht, John von Neumann is occult voor wie geen wiskundige, natuurkundige of atoomstrateeg is.
Bizar, want John von Neumanns vingerafdrukken staan op uw smartphone, uw computer, uw gametoestel, kernwapens, de speltheorie, het Von Karman Instituut in Sint-Genesius-Rode [lees verder]

Een parade van ploerten

Recensie Frans Crols - 17/01/2023
Simon Sebag Montefiore beviel tijdens corona van 1467 bladzijden over de geschiedenis van de wereld. Ontzettend leerzaam is het door de portretten van duizenden sleutelfiguren. De ruggengraat vormen de invloedrijke families van farao’s, satrapen, sjahs, consuls, keizers, koningen en presidenten. [lees verder]

Manager en cherubijn

Recensie Frans Crols - 15/12/2022
Boeken over managers zijn zo vaak zo dor. Ze tamboereren over techniekjes en verstoppen hun temperament, luimen, mislukkingen en liefdes. Een opgeschoonde woordenbrij is het. Niet zo bij Bessel Kok. Hier is deugddoend exhibitionisme de trend.
Publiceren over managers is een ondergeschoven kind [lees verder]

Het grote experiment: een dreunende verdediging van de gemeenschap en het culturele patriottisme

Recensie Frans Crols - 18/11/2022
De professorale ruziemakers over de Vlaamse canon moeten Het grote experiment lezen: een dreunende verdediging van de gemeenschap en het culturele patriottisme. Yascha Mounk herkauwt geen troep over het verwasemen van de democratie, de neergang van het Westen, de omvolking en meer onheilsdrolligheid. 
[lees verder]

Ex-ambassadeur Johan Verbeke voorziet Vlaamse EHBO voor diplomaten

Recensie Frans Crols - 17/11/2022
Ambassadeurs zijn als balsem voor de wereld. Vlaamse diplomaten zijn vandaag alomtegenwoordig. In de jaren zestig, zowat twee generaties geleden, had je een vlaag ‘Fayat Boys’ nodig om de achteropstelling van Vlaanderen te schrappen.
Bij de jezuïeten in Antwerpen studeerde ik handels- [lees verder]

0
    0
    Jouw winkelmand
    Jouw winkelmand is leeg
      Bereken verzending
      Bon toepassen

      Bedankt!

      Je link is opgenomen. Hartelijk dank. We bekijken en plaatsen die zo snel mogelijk. Klik ‘Nog een link ingeven’ om een nieuwe link in te geven of klik op Terug om terug te gaan naar de vorige pagina.