Joseph Roth: een zwalpende meesterverteller en razende journalist

Met zijn biografie over de Oostenrijkse romanschrijver en excellente journalist Joseph Roth schreef de Engelse verslaggever Keiron Pim als eerste voor zijn taalgebied het levensverhaal van deze eeuwige zwerver en zuipschuit. De vertaling is tevens de eerste Roth-biografie die in de Lage Landen bij de zee verschijnt.

Roth was vooral een ontwortelde Jood uit Galicië en een prikkelbare, onverbeterlijke alcoholist. Hij schreef een aantal fascinerende romans en novellen en zijn krantenartikelen waren doorgaans pareltjes van eeuwigdurende waarde. Kortom, Pim schreef een uitstekende biografie, vol details en inlevingsvermogen en geschreven met kennis van zaken.

Oekraïne

In Eindeloze vlucht, aldus de titel van de biografie, is Roths thuisloosheid een van de grote thema’s. Hij werd in 1894 geboren in het provinciestadje Brody in Galicië, een arme en totaal verwaarloosde uithoek van de Habsburgse Dubbelmonarchie, thans behorend tot Oekraïne. Hij groeide op aan de rand van de armoede en te midden van chassidische Joden, Polen, Russen en Oekraïners.

Zijn vader was graanhandelaar, werd gek en overleed nog voor Josephs geboorte. Zijn ‘dominante’ maar zorgzame moeder zorgde voor de opvoeding van haar enige kind. Later zou hij zoveel mogelijk het contact met haar mijden. Sommige biografen beweren dat haar allesoverheersende zorgzaamheid leidde tot een zekere vorm van vrouwenhaat bij Roth.

Oorlogsveteranen

Als jongeman en student trok Roth via Lvov (het vroegere Lemberg) en Wenen naar Berlijn om uiteindelijk in Parijs te belanden. De journalist zou er het grootste deel van zijn leven doorbrengen en woonde er op hotelkamers. Als razende reporter reisde hij naar Bulgarije, de Sovjet-Unie — waar hij een halfjaar op een hotelkamer woonde en er aanvankelijk als ‘de rode Joseph’ gevierd werd — en het zuiden van Frankrijk. Roths biograaf besteedt aan al deze plaatsen de nodige aandacht.

Op den duur was eenzaamheid Roths belangrijkste reisgenoot. Pim schetst meesterlijk de wereld zoals Roth hem zag. Hij had een onfeilbaar oog voor sociaal onrecht. In zijn werk staan de mensen, die als underdog door het leven gaan, centraal: Oost-Joden en oorlogsveteranen, daklozen en zuiplappen. Zijn reportages verschenen vooral in de toen gezaghebbende Frankfurter Zeitung. Aan zijn verantwoordelijke redacteur liet hij weten: ‘Ik schrijf geen grappige cursiefjes. Ik teken het gezicht van de tijd.’

Mythomaan

Joseph Roth was een mythomaan, een ziekelijke leugenaar die zijn eigen fantasieën voor waarheid aanzag. ‘Roth liegt niet, hij verzint’, liet een vriend weten. Zo liet hij eenieder weten dat hij een Duits-christelijke achtergrond bezat en tijdens de oorlog officier was in het Oostenrijks-Hongaarse leger. In waarheid was hij van Joodse komaf en schreef hij ver achter het front als soldaat artikels voor de legerkrant. Zijn zwakke gezondheid maakte hem ongeschikt voor een gevechtseenheid.

Roth loog ook over zijn geboorteplaats. Hij wilde geenszins door het leven gaan als een staatloze Oost-Jood, in zijn ogen minder dan een proleet. Zichzelf zag hij als verlichte, verstedelijkte Europese schrijver van goede komaf. Het kostte Roth heel wat moeite om na de oorlog de Oostenrijkse nationaliteit te bekomen, en ook te behouden. Overigens, in de jaren 1920 beschouwde hij de Oostenrijkers als ‘ontaarde moffen’.

Friedl

Een van de grote drama’s uit zijn leven was zijn verdriet over het lot van zijn vrouw Friedl Reichler, van wie hij oprecht hield. Zij was een Jodin uit de Weense middenklassen en was geestelijk labiel. Na enkele jaren huwelijksgeluk kreeg ze in toenemende mate hysterische paniekaanvallen en waanbeelden. Of Roth hieraan schuldig was, werd nooit helemaal uitgeklaard. Wel probeerde hij haar te ‘kneden’, zodat ze volledig zou beantwoorden aan zijn eisen van hoe een vrouw zich aan zijn zijde diende te gedragen. Friedl diende opgenomen te worden en bracht de rest van haar leven door in psychiatrische ziekenhuizen.

Roth voelde zich schuldig en maakte zich vooral zorgen over de hoge kosten van haar verzorging. Zijn brieven aan vrienden (zoals Stefan Zweig) en uitgevers zijn lange, schitterend verwoorde klaagzangen, over geldgebrek en zijn miserie. Ondanks zijn schuldgevoel zocht Roth haar maar zelden op.

Friedl eindigde haar leven in 1940 vroegtijdig toen ze in een euthanasie-ziekenhuis van de nazi’s opgenomen en vergast werd.

Gevangenis

Joseph Roth voelde zich het best wanneer hij zich in het gezelschap van een paar flessen cognac kon terugtrekken in zijn werk. ‘Ik denk dat ik de wereld alleen begrijp als ik schrijf, zodra ik mijn pen neerleg ben ik verloren.’ Zijn schrijftempo lag altijd hoog — hij liet ongeveer zesduizend pagina’s literair werk achter: romans, kortverhalen en enorm veel journalistiek werk. Zijn tempo werd nog hoger naarmate de wereld in zijn ogen steeds meer afgleed richting barbaars geweld. Hij schreef meestal aan cafétafeltjes te midden van het rumoer, en maakte doorgaans dagen van tien uur of langer.

Naarmate hij ouder werd at en sliep hij minder en minder en dronk hij des te meer. Zijn vrienden smeekten hem herhaaldelijk om op hun kosten een ontwenningskuur te volgen. Hij wimpelde dat af en zette zichzelf soms op dieet. Hij dronk dan gedurende een korte periode enkel wijn. Lang hield hij dat niet vol en greep dan terug naar cognac en calvados. Tijdens zijn laatste levensmaanden dronk hij vooral Pernod.

Koffer

Zijn collega Zweig zuchtte en wenste dat zijn vriend eens omwille van een licht vergrijp drie of vier maanden in een gevangenis zou opgesloten worden. ‘Ik zie geen andere mogelijkheid om hem van de drank af te houden’, liet hij weten.

Einde mei 1939 overleed Roth in Parijs aan de gevolgen van zijn drankzucht. Zijn hele nalatenschap dook in 1946 op en paste in een versleten koffer.

Biograaf Pim wijdt ook terecht veel aandacht aan Roths oeuvre en bezorgt ons samenvattingen en sfeervolle beschrijvingen van al zijn boeken. Zijn bekendste boek is zonder twijfel Radetzkymars.

Na honderd jaar is Roth thans aan een inhaaloperatie toe. Heel wat van zijn boeken werden door de verdienstelijke Els Snick tijdens de afgelopen jaren in het Nederlands vertaald. Zijn werk is aan een inhaaloperatie toe. En niet alleen bij ons.

Nu is er ook de magnifieke biografie van Keiron Pim. Ongeveer tegelijkertijd verscheen bij uitgeverij Van Oorschot ook de vertaling van het herinneringsboek van zijn intieme vriend Soma Morgenstern Vlucht en einde van Joseph Roth, vertaald door Els Snick.

 

Eindeloze vlucht. Het leven van Joseph Roth door Keiron Pim is verkrijgbaar bij onze webwinkel.

Eindeloze vlucht | Keiron Pim

Paperback / softback | Nederlands | Biografieën literaire auteurs

‘Eindeloze vlucht’ van Keiron Pim is de eerste biografie van Joseph Roth in Nederlandse vertaling. De Engelse journalist en biograaf volgt de schrijver langs alle etappes van zijn leven. Roths geboortegrond en zijn jeugd in de joodse gemeenschap van Brody, [lees verder...]

In stock

Meer berichtjes van Pieter Jan Verstraete

Dodendans: spannende politieroman uit de duizend

Recensie Pieter Jan Verstraete - 21/09/2023
Met haar tweede boek Dodendans schreef Maria Grund een spannende, vlot geschreven en vaak aangrijpende politieroman.
Op een eiland voor de Zweedse oostkust wordt een jonge man naakt en verward aangetroffen in een bos, nabij een dorpje en diverse verlaten boerderijen. Sanna Berling wordt erbij geroepen. [lees verder]

In memoriam: moord en doodslag in Stockholm

Recensie Pieter Jan Verstraete - 20/09/2023
Het duo Pascal Engman en Johannes Selaker bracht In Memoriam uit, een thriller over het grauwe Stockholm. Voor Engman is dat niet de eerste keer, voor journalist Selaker wel. Een succes, zo blijkt. 
In de vroege zomer van 1994 gaat Zweden gebukt onder een hittegolf. Het land lijdt collectief [lees verder]

Hildur: spannend debuut van IJslandse Satu Rämö

Recensie Pieter Jan Verstraete - 08/09/2023
Twintig jaar geleden verhuisde de Finse Satu Rämö als uitwisselingsstudente naar IJsland. Ze heeft het schitterende vulkanische eiland nooit meer verlaten en debuteert nu met haar boek Hildur, het eerste deel van een trilogie. De politieroman groeide uit tot een bestseller in de Scandinavische landen, [lees verder]

De roep terug: Ann Cleeves schrijft spannende detectiveserie

Recensie Pieter Jan Verstraete - 27/08/2023
Schrijfster Ann Cleeves ontwierp met Matthew Venn een nieuwe detectivereeks. Het eerste deel van het verhaal De roep terug speelt zich af in Noord-Devon aan de kust. Een man wordt dood gevonden, geheimen stapelen zich op en de ontknoping blijkt onverwacht… 
In de detectivewereld is de 69-jarige [lees verder]

Duivelsdal: Annie Ljung lost duistere moord in Zweden op

Recensie Pieter Jan Verstraete - 16/08/2023
Ulrika Rolfsdotter bracht twee jaar geleden haar debuut Rovhjärta uit. Het boek werd intussen vertaald naar het Nederlands en heet voortaan Duivelsdal. Rolfsdotter schreef een typisch Scandinavische thriller die in Zweden en Denemarken een bestseller werd. Duisternis, bossen, koude, onderhuidse spanning, [lees verder]

‘De hoofdzonde’: niet alle Scandinavische detectives zijn ‘Scandi’s’

Recensie Pieter Jan Verstraete - 05/08/2023
De Zweedse auteur Maria Grund heeft al veel ondernomen. Het grootste deel van haar loopbaan bracht ze door in de film- en mediawereld. Grund verbleef achtereenvolgens in New York en Londen, maar woont nu met haar gezin op het Zweedse eiland Gotland. De schrijfster debuteerde in 2020 met haar politieroman [lees verder]

‘Liefdadigheid’: detective over schandalen en jeugdbendes in Venetië

Recensie Pieter Jan Verstraete - 26/07/2023
De Amerikaanse auteur en voormalige docente literatuur Donna Leon bracht in 1992 haar eerste politieroman Dood van een maestro uit, met de Italiaanse commissario Guido Brunetti als hoofdpersonage. Meer dan een kwarteeuw later is hij nog steeds haar hoofdfiguur in haar succesrijke reeks detectives, die [lees verder]

Zomerlectuur: Sharon Bolton, wat een ontdekking!

Recensie Pieter Jan Verstraete - 02/07/2023
De Britse misdaadschrijfster Sharon Bolton (°1960) is geobsedeerd door verhalen over Britse folklore en mysteries die hun oorsprong in het verleden vinden. Daarover schreef ze een zestal zelfstandige boeken. Daarnaast verzorgt ze een lopende detectivereeks met als hoofdpersoon de mysterieuze politievrouw [lees verder]

‘Het bedrog van Göring’: prachtige detective over kunstroof in het bezette Nederland

Recensie Pieter Jan Verstraete - 26/06/2023
De gewezen journalist John Kuipers debuteerde vorig jaar met zijn detective Musserts schaduw. Nu pakt hij uit met Het bedrog van Göring. Dat is een nieuwe, prachtige detective over kunstroof en -handel in het bezette Nederland. Een werk om van te smullen.
Kuipers’ debuut werd door de pers [lees verder]

De nieuwe ‘Horst Enger’: een ‘pageturner’

Recensie Pieter Jan Verstraete - 17/06/2023

Lezers die geregeld Scandinavische detectives en thrillers lezen, zullen bij het horen van de naam ‘Horst Enger’ onmiddellijk een belletje horen rinkelen. Het duo Jørn Lier Horst en Thomas Enger stelt immers nooit teleur. Zij behoren tot het neusje van de zalm van wat de ‘Scandi’s’ [lees verder]

Poetins dochter: nieuwe spionageroman van bekende auteur Tomas Ross

Recensie Pieter Jan Verstraete - 08/06/2023
Tomas Ross, een pseudoniem voor Pieter Willem Hogendoorn, bracht onlangs het boek Poetins dochter uit, een spionageroman om ‘u’ tegen te zeggen. De 79-jarige auteur is trouwens niet aan zijn proefstuk toe. Hij is één van de beste schrijvers van politieke thrillers in de Lage Landen, en [lees verder]

De kaartenmaker, een veelbelovend debuut van Anette Hemming

Recensie Pieter Jan Verstraete - 04/06/2023
De kaartenmaker, een detective van Anette Hemming, speelt zich af in de buitenwijken van de Noorse hoofdstad Oslo. Het boek is het debuut van een 33-jarige auteur, die zelf opgroeide in een stadje dichtbij Oslo. Wat als je weet waar en wanneer je vermoord zal worden? Kan je iets doen tegen die duistere [lees verder]

0
    0
    Jouw winkelmand
    Jouw winkelmand is leeg
      Bereken verzending
      Bon toepassen

      Bedankt!

      Je link is opgenomen. Hartelijk dank. We bekijken en plaatsen die zo snel mogelijk. Klik ‘Nog een link ingeven’ om een nieuwe link in te geven of klik op Terug om terug te gaan naar de vorige pagina.