Ambassadeurs zijn als balsem voor de wereld. Vlaamse diplomaten zijn vandaag alomtegenwoordig. In de jaren zestig, zowat twee generaties geleden, had je een vlaag ‘Fayat Boys’ nodig om de achteropstelling van Vlaanderen te schrappen.
Bij de jezuïeten in Antwerpen studeerde ik handels- en consulaire wetenschappen in het midden van de jaren zestig. Volkenrecht, diplomatieke geschiedenis en internationale politiek verrijkten het menu. De licentiaten kwamen overal terecht, behalve in de diplomatie. Want die elitaire carrière was en bleef de ‘chasse gardée’ van een Franstalige klasse die er alles aan deed, met medeplichtigheid van de regeringen, om die jobs, overschuimend van stijl, contacten, frivoliteiten, banketten, recepties en vertrouwelijkheden, blijvend te schakelen naar hovelingen, adel en hoge bourgeoisie.
Vlaanderen in de branche
Vlaamse ministers van Buitenlandse Zaken, Vlaamse ambassadeurs in Washington, Londen en Moskou, Vlaamse academici die zich ingroeven in de branche? Vergeet het. De Vlaams-Brusselse socialist Hendrik Fayat gooide in 1965 napalm naar de ambassades met zijn ‘boys’: Vlamingen om het bastion te breken. Na Fayat werden versneld ambassadeurs met vaders en moeders in Dikkebusse, Kleine Brogel, Sint-Joris-Weert, Weelde Statie en andere Vlaamse negorijen gestuurd naar de wereldmachten.
Een late en fijne bloei van deze emancipatie is Diplomacy in Practice van Johan Verbeke, een heuse EHBO-gids. De ex-ambassadeur in Washington en kabinetschef van Louis Michel, die hij niet weerhield om België te vervreemden van de NAVO en de Europese Unie (tot frustratie van vakgenoten), publiceert bij de Britse uitgever Routledge een zelfhulpboek voor zijn ex-confraters.
Johan Verbeke debuteerde als christen-democraat – een partijlabel was noodzaak – voor hij kantelde naar Open Vld en de lijn Michel senior (denk aan diens strijdlustige boycot van het Oostenrijkse skiën na de kiesoverwinning van de radicaal-rechtse Fpö in 2000). Oud-ambassadeur Verbeke is gastprofessor van de VUB, de universiteit Lille (Frankrijk) en senior fellow van het Egmont Instituut. Hij is gelieerd aan het ministerie van Buitenlandse Zaken in Brussel en intellectueel samenhorig met denktank Clingendael in Den Haag.
Gezond verstand is de leidraad
Diplomatie in de praktijk is geleerd van inhoud en nuttig van oriëntering, zonder pedant te zijn. Gezond verstand is de leidraad, wat in tegenstelling staat tot het huidige Indiase hyperhindoe regime dat de Indiase diplomaten van de seculiere, internationalistische lijn uit de carrière prest ten voordele van hard-nationalistische vertegenwoordigers die buiten de grenzen de alternatieve geneeskunde Ayurveda moeten promoten, en cursussen en praktijk yoga dienen te volgen.
Johan Verbeke ontwikkelde zijn boek uit lezingen aan London School of Economics, Georgetown University en Johns Hopkins tijdens zijn laatste diplomatieke posten: Londen en Washington. Lezingen, debatten en open huis voor een ruim gehoor moeten voor een diplomaat. Corona en de gesloten aula’s rukten Verbeke uit het dagelijkse doen en de diplomatiecursus op afstand werd manuscript.
Wikipedia verhaalt over falende staten, micro-staten, de Westelijke Sahara, de strijd van Somaliland voor internationale erkenning, het continentaal plateau, kernoorlogen, enzovoort. Al deze en honderd andere remedies, vaardigheden, hints voor diplomaten, zaakgelastigden en fans van internationale zaken vind je sterker, beter en logischer bij Johan Verbeke in een uitmuntende tekst, een uitgebreide inhoudstafel, veel kaderstukken en een prima index.
