Friedrich Nietzsche (1844-1900) is een van de meest invloedrijke denkers van de moderne tijd. Tegelijk lijkt hij de meest ongrijpbare en tegenstrijdige filosoof ooit. In de trefzekere biografie Ik ben dynamiet brengt schrijfster Sue Prideaux het niet-alledaagse leven van ‘de filosoof met de hamer’ in kaart.
Een ongrijpbaar denker
Ik ben dynamiet: een uitstekende titelkeuze voor een Nietzsche-biografie. Zoals het Darwinisme of de relativiteitstheorie onze kijk op de wereld voorgoed veranderden, schudde ‘de filosoof met de hamer’ onherroepelijk het mensbeeld door elkaar. Zijn nietsontziende aanval op het metafysische denken en op religie trok diepe sporen door het Westerse zelfbeeld.
Nietzsches grote roeping was de mens los te weken van de ‘decadente’ illusies. De christelijke godsdienst en de kleinburgerlijke moraal hadden de mensen, in zijn ogen, zwak en slaafs gemaakt, te veel gericht op blinde sympathie met alles en iedereen die zwak is en lijdt. Dat ondermijnde de dionysische levenskracht en genialiteit van de ware mens en leidde, aldus Nietzsche, tot een slavenmoraal zoals die van het socialisme, waarvan vooral een manipulerende ‘priesterkaste’ profiteert. De mens moet zichzelf durven zien zoals hij is: eeuwig in wording en altijd op zoek naar macht.
Nietzsches weinig systematische en dikwijls in aforismen verwoorde ideeën zouden in de meest tegenstrijdige stromingen opduiken: in de sociobiologie, het linkse deconstructivisme en relativisme, het nazisme dat Nietzsches concepten Wille zur Macht en Übermensch misbruikte… Ook August Vermeylen, Emmanuel de Bom en Henry van de Velde, de oprichters van het eerste moderne Vlaamse culturele tijdschrift Van Nu en Straks, waren fervente lezers van Nietzsche en Tolstoi. Alleen al om dat niet te overschatten culturele belang van de Nietzsche-figuur is een kennis van diens leven belangrijk.
De filosoof als jazzpianist
Bijna de helft van Prideaux’ biografie zoomt in op Nietzsches jeugd en op de cruciale, alles verschroeiende relatie die hij tot halfweg de jaren 1870 met de componist Wagner had. In die periode publiceerde hij slechts een handvol jeugdwerken zoals De geboorte van de tragedie uit de geest van de muziek. Prideaux, naast biografe ook romanschrijfster, toont met sprekende details dat die vormingsjaren een sleutel zijn tot Nietzsches werk.
Nietzsche was voorbestemd om dominee te worden zoals zijn aan ‘hersenverweking’ gestorven vader Karel Ludwig. Nietzsche was vier toen die stierf. Zijn moeder en zijn zus Elisabeth projecteerden al hun maatschappelijke en religieuze ambities op die enige zoon. Nietzsche werd niet alleen een ‘vadervervanger’, maar ook hun levensproject. Niets was voor de ‘Bildung’ van Friedrich te veel.
Zo kocht moeder Nietzsche niet alleen een piano, ze leerde zichzelf pianospelen opdat ze die vaardigheid aan haar zoontje zou kunnen overbrengen. Nietzsche bleek trouwens als gauw een muzikaal ‘wonderkind’. Hij verbaasde zijn strenge leraren met zijn talent om muziek van het blad te lezen en vooral door de woeste improvisaties op piano die zijn publiek in vervoering kon brengen. Zelfs Wagner en zijn minnares zouden later bewondering hebben voor Nietzsches improvisatiekunst — zij het veel minder voor zijn ambities als componist. De zoektocht naar een roes bleek diep in de jonge Nietzsche geworteld. Later zou hij die artistieke, dionysische roes in zijn taal en in zijn wilde gedachtesprongen laten weerklinken.
De klassieke filoloog en de componist
Op zijn dertiende werd Nietzsche toegelaten tot de Pruisische eliteschool Pforta. Prideaux schetst in detail het zware programma dat de leerlingen daar van zes uur ’s ochtends tot zeven uur ’s avonds volgden. Het leerplan hield in dat de leerlingen zich klassieke Griekse en Latijnse teksten eigen maakten. De toen reeds door dagenlange hoofdpijnen gekwelde Nietzsche maakte er grote indruk: hij studeerde af op een diepgaande in het Latijn geschreven studie over de obscure, zesde-eeuwse Griekse dichter Theognis van Megara. Daarnaast manifesteerde hij zich als een briljant en hypnotiserend pianist. Het wekt dan ook geen verwondering dat Nietzsche reeds op zijn vijfentwintigste buitengewoon hoogleraar klassieke filologie in Basel werd.
Wikimedia Commons
De familie Wagner: Richard en Cosima bovenaan rechts en midden
Het was bij Basel dat Nietzsche de veel oudere componist Richard Wagner leerde kennen. Binnen de kortste keren leken beide mannen zielsverwanten. De ex-revolutionair en voormalig democratisch activist Wagner componeerde in die periode aan zijn mythische Ring-cyclus waarmee hij oude Germaanse oermythes tot leven wilde wekken om de steriliteit en eenzijdige intellectualisme van de Westerse cultuur te overwinnen. Ik ben dynamiet beschrijft meesterlijk hoe Wagner en Nietzsche elkaar die eerste jaren omarmden; een tandem dat de te cerebrale Duitse cultuur wilde wakker schudden. Nietzsche werd een intieme gast in het Wagner-huis te Tribschen, waar hij een eigen werkkamer kreeg. Nietzsche leek bovendien een semi-erotische relatie te onderhouden met Wagners minnares, pianist Liszts dochter Cosima. Die vereerde Nietzsche niet alleen als revolutionair filosoof, maar ook als pianist met wie ze graag quatre-mains speelde.
Wonderprofessor wordt stateloze zwerver
Prideaux neemt alle ruimte om de barsten in de relatie tussen Wagner en Nietzsche te schetsen. Die barsten waren deels emotioneel: Nietzsche kon moeilijk verkroppen dat de grote componist Wagner weinig interesse toonde voor Nietzsches uitgeschreven, muzikale composities. Wagner werd steeds meer een prestigeproject van de romantische Beierse koning Ludwig. Deze liet uit Wagner-verering in Bayreuth een grootse concertzaal liet bouwen. Voor de ziekelijke individualist Nietzsche leek dit op een ‘uitverkoop’.
Vooral filosofisch groeide er tussen de mannen een kloof. Na Duitse overwinning in de Frans-Duitse oorlog van 1870, waarin Nietzsche als verpleger dienst neemt, zwolg Wagner in de overwinningsroes. Hij stelde zelfs dat Pruisen dat door Frans-Joodse trivialisering verziekte Parijs moest ‘plat leggen’. Nietzsche nam afstand van dit lokaal nationalisme. Hij werd met een barbaarse zijde van dat dionysische levensgevoel geconfronteerd en zocht naar een rationeel tegengewicht.
Dat rationele verliep bij hem steeds moeizamer. Nietzsche leed te vaak aan gruwelijke hoofdpijnen en oogkwalen om zijn professoraat in Bazel te kunnen vervullen. Gelukkig had hij daar beschermheren die ervoor zorgden dat hij met een uitkering op non-actief kon worden gesteld.
Nadat Nietzsche zich losmaakte van Wagner en de universiteit, begon het eindeloze zwerven met een koffer vol boeken, tussen het warme Italië en het Duitse hooggebergte. In deze derde levensperiode wordt Nietzsche een eenzaat, op enkele oude vrienden na en een handvol verliefdheden op knappe, begaafde vrouwen als de sensuele en kosmopolitische Lou Salomé — die ook de hoofden van Rilke en Freud op hol zou brengen. Prideaux beschrijft met veel inlevingsvermogen hoe tijdens de reizen Nietzsches langs de ravijn dansende oeuvre op korte tijd tot stand komt; in een onleesbaar handschrift gepriegeld en grotendeels op eigen kosten uitgegeven.
Zachte man achter militaristische walrussnor
Nietzsche verkocht in zijn productieve periode nooit meer dan enkele honderden exemplaren. Intussen had hij af te rekenen met zijn moeder en zuster die steeds meer ontgoocheld waren nu hun ‘dominee-project’ zich ontpopte als moordenaar van god. Zus Elisabeth ontpopte zich bovendien als een antisemitische militante en huwde de anti-Joodse agitator Bernhard Förster.
Voor een niet-Nietzsche-specialist zoals ikzelf, is het verrassend om te lezen hoe diplomatisch de zo radicale filosoof met zijn opdringerige vrouwelijke familieleden omgaat. Hoewel Nietzsche een afkeer had van antisemitisme, hoedde hij er zich voor om frontaal tegen zus Elisabeth in te gaan. Een van de verrassingen van de biografie is hoe zacht en hoffelijk de man achter de walrussnor meestal was tegenover zijn omgeving.
Door zijn existentiële, lichamelijke en emotionele worstelingen slaagde hij er nochtans nooit in om een duurzame relatie met het andere geslacht uit te bouwen. De enige seksuele sporen die Prideaux opdiept, tonen een zeer sporadische prostituee-bezoek. Wagner uitte zich tegenover een bevriende arts trouwens erg bezorgd over Nietzsches gezondheid omdat hij vermoedde dat die door masturbatie ziekelijk werd. (Deze gênante ontboezemingen van Wagner kwamen Nietzsche later ter ore en waren niet bevorderlijk voor de relatie tussen de Germaanse reuzen.)
Pijnlijke epiloog
In het laatste deel van haar biografie behandelt Prideaux sober en zakelijk Nietzsches totale implosie vanaf 1889. Hij belandde in de psychiatrie en werd daarna in huis gehaald door zijn moeder en zus, die de steeds meer catatonische Nietzsche verzorgen.
Ironisch genoeg is het net in de periode waarin Nietzsche niet meer leest, schrijft en zelfs niet meer spreekt dat hij in West-Europa een reputatie als authentiek denker begint te verwerven, zoals bij de Van Nu en Straks-beweging in Vlaanderen en Brussel. Tijdens de laatste jaren van Nietzsche leven weet Elisabeth fondsen te verzamelen voor een Nietzschearchief in Weimar — mede optrokken door de Belgische Van Nu en Straks-oprichter Henry van de Velde.
Daar brengt Nietzsche zijn laatste jaren door als lege schelp. In 1900 sterft ook dat omhulsel. Elisabeth eigent zich alle rechten op Nietzsches nalatenschap toe en flanst op basis van ongepubliceerde fragmentjes het boek De wil tot macht in elkaar. Daarmee weet ze Nietzsche in een nationaalsocialistisch kamp te schuiven. Het is niet voor niets dat Hitler in 1933 het Nietzschearchief zal bezoeken.
Wie gedetailleerde informatie zoekt over hoe Nietzsche door zijn zus als manier als instrument van nazi-gedachtegoed werd ingeschakeld, blijft in Prideaux’ boek grotendeels op z’n honger. Over die pijnlijke epiloog bij Nietzsches leven zijn andere en meer uitvoerige boeken geschreven. Wie echter zoekt naar de menselijke en sociale achtergronden van Nietzsches zo invloedrijk en fascinerende boeken op het kruispunt van filosofie, poëzie en waanzin, die heeft aan Ik ben dynamiet een stevige en soepel geschreven brok die zich ook makkelijk door niet-filosofen laat lezen.
Paperback / softback | Nederlands | Geneeskunde algemeen
De coronacrisis zette het debat over gezondheid op scherp. We worden steeds ouder, maar hoe gezond zijn we écht? Zijn we wel zo goed bezig als we denken? Welvaartsziekten zoals obesitas, diabetes en sommige kankers tieren welig in ons land. We hebben wel goede [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Waargebeurde verhalen
Ulysses! De wereldberoemde roman van auteur James Joyce waarin het hoofdpersonage Leopold Bloom zijn wandeling maakt door Dublin, vierde op 16 juni 2022 zijn honderdste verjaardag.
Naar aanleiding daarvan stelde Tejo Briers (voormalig schepen van Cultuur) het [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Gezondheid algemeen
Het gebruik van planten om verzwakte lichaamssystemen te versterken, symptomen te behandelen en het zelfhelend vermogen te stimuleren, is wellicht de oudste vorm van geneeskunde. Mensen vonden het vroeger zeer vanzelfsprekend om natuurlijke geneeskrachtige middelen [lees verder...]
Dit boek dient als HANDBOEK voor scholieren en studenten, voor docenten en iedereen die geïnteresseerd is in de relatie tussen NATUURWETENSCHAPPEN en RELIGIE. Mensen weten niet dat THEOS niet alleen naar GOD verwijst, maar ook naar VOLK. Het begrip GOD komt voort [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Sport en spel algemeen
Zijn overwinning in de Amstel Gold Race was dé dag uit het leven van Mathieu van der Poel. Met een glansprestatie in de Amster Gold Race katapulteerde Mathieu van der Poel zich op 21 april 2019 naar de internationale top van het wielrennen. De jonge Nederlander [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Gezondheid algemeen
Kankerbestrijding met plantaardige zalven.In de Amerikaanse geschiedenis van de kruiden-geneeskunde zijn kankerbehandelingen met plant-aardige zalven al meer dan 300 jaar bij de indianen bekend. De basis van al deze recepturen zijn vrijwel gelijk met [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Muziek algemeen
Bob Marley 7525 songs, 25 verhalenIn 2020 wordt Bob Marley 75 jaar. In de tegenwoordige tijd, want zijn muziek leeft voort. De 25 songs in dit boek zijn stuk voor stuk popklassiekers, die mensen wereldwijd blijven ontroeren en inspireren. Niemand [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Sport en spel algemeen
Duitsland won in 2014 de wereldbeker in Brazilië met creatief, snel en offensief voetbal. Duitsland heeft iets met de wereldbeker: vier keer goud, vier keer zilver, vier keer brons. Geen enkel land deed beter. Vandaag is de Mannschaft opnieuw topfavoriet voor [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Sport en spel algemeen
Dit is de story van Cisse Severeyns over "Wem-be-lee 1993". Onvergetelijk! In mei 1993 reisden meer dan 23.000 fans van Royal Antwerp Football Club in het naar de heiligste onder alle voetbaltempels: Wembley, Londen.Om de "rood-en-wit, liefdevolle kleuren" [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Sport en spel algemeen
111 LEGENDARISCHE VOETBALHELDEN SINDS 1920Honderd voetballers. Tien keepers. Eén uitzonderlijk fenomeen (Diego Maradona).Wie zijn die honderd beste spelers uit de geschiedenis van het wereldvoetbal. Die tien keepers? Dat uitzonderlijke fenomeen? Dat [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Literaire non-fictie algemeen
Spijkerpoëzie
In dit boek vormt auteur Marleen Van Leemput levenservaringen om tot inspirerende gedichten. Daarmee wil ze iedereen die het leest meenemen op een ontdekkingsreis van hoop en geluk. [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Literaire thriller
Het eerste deel in de internationaal gelauwerde spionagethrillerserie The Gray Man, die door de Russo Brothers, bekend van Avengers: Endgame, verfilmd wordt voor Netflix.Court Gentry is een goed mens - én de perfecte moordenaar... [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Gezondheid algemeen
Hét boek voor wie zoekt naar een échte oplossing voor zijn chronische gezondheidsproblemen. Francis Coucke: ‘Als er zoveel mensen met chronische vermoeidheid, chronische spierpijn en andere chronische aandoeningen in de kou blijven staan [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Sport en spel algemeen
Geen mens had je geloofd als je in 1990 zou hebben beweerd dat de volgende landstitel van Liverpool dertig jaar op zich zou laten wachten. Toch werd dat waarheid. In de meeste seizoenen waren The Reds niet goed genoeg. Soms kwamen ze er dichtbij, maar er was altijd [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Sport en spel algemeen
"Hand in hand voor blauw en zwart. Clubliefde van Raoul tot Rafa." Van 1968 tot vandaag. En dat is het. Passie, niets dan passie. Aanvallen, risico, meer goals maken dan de tegenstander, techniek, snelheid, powerplay, beweging, volgasvoetbal kortom. Dát is [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Literaire thriller
Het thrillerdebuut van het jaar! 'Hoogst originele en verontrustende thriller.' De Telegraaf.Welk dodelijk gevaar houdt iedereen in de greep? In het slaperige kustplaatsje Ilmarsh in Engeland ontdekt rechercheur Alec Nichols de [lees verder...]
Heb jij de kans om dat wat jij het beste kan, elke dag te doen? De kans bestaat dat je dat niet doet, en daarmee worden natuurlijke talenten jammer genoeg niet benut. En dat terwijl het ontwikkelen van sterkte punten van zo"n groot belang is op verschillende [lees verder...]
Dat niet alleen de gebeurtenissen in lang vervlogen tijden vele boeiende sprookjes opleverden, maar dat onze tijd net zo goed een bron van verhalen over strijd van goed tegen kwaad is, mag blijken uit De Pitbull en de Zeven Geitjes. Onze draken en slechteriken [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Taalbeheersing
TaalCompleet Praat je Mee? is een spreekmethode van niveau 0 tot A1 voor ANT2 en NT2. Het is een activerende methode waarmee je Nederlands leert spreken en begrijpen, of je wel of niet goed kunt lezen. Er wordt namelijk geen gebruik gemaakt van het schrift. Je [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Griezel- en spookverhalen, horror
Roxy kan niet wachten om vrij te zijn van haar ouders strakke regels, maar alle vrijheid kent een prijs...
Roxy Wilcox is altijd al opstandig en ongehoorzaam geweest, de tegenpool van haar lieve, brave jongere zusje Emmie. Haar vader heeft zestien jaar lang vergeefs [lees verder...]
Royal is de fascinerende nieuwe roman van bestsellerauteur Danielle Steel.
Engeland, 1943. Vanwege de bombardementen op Londen besluit de koninklijke familie hun jongste dochter Charlotte voor haar veiligheid naar een vertrouwde adellijke familie [lees verder...]
In Toevallige helden van Danielle Steel vindt beveiligingsagente Bernice Adams in het vliegtuig, op een routinevlucht van New York naar San Francisco, een ansichtkaart van de Golden Gate Bridge met een verontrustende boodschap. Wie heeft de ansichtkaart achtergelaten, [lees verder...]
Inspiratie nodig voor uw Vegan dieet?
Een Vegan alternatief nodig voor uw gasten?
Geen fan van vleesvervangers met kunstmatig bewerkte grondstoffen?
Met Vegan van J. Dickens kan u vanaf nu alledaagse ingrediënten omtoveren tot heerlijke [lees verder...]
Inspiratie nodig voor uw Vegan dieet?
Een Vegan alternatief nodig voor uw gasten?
Geen fan van vleesvervangers met kunstmatig bewerkte grondstoffen?
Met Vegan van J. Dickens kan u vanaf nu alledaagse ingrediënten omtoveren tot heerlijke [lees verder...]
Al meer dan 100.000 exemplaren verkocht van dit boek over de menselijke persoonlijkheid!Sommige mensen raken door hun persoonlijkheid voortdurend in de knoei, of bezorgen hun omgeving enorme overlast. Slechts weinig mensen hebben een persoonlijkheidsstoornis, [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Vertaalde literaire roman, novelle
Heerlijke zomerse verhalen van de Queen of Romance.Midzomermaan: Gwen vindt het eigenlijk maar niks dat haar moeder een affaire heeft met een veel jongere man. Dat kan toch nooit goed gaan? Maar zodra ze Luke ontmoet, moet [lees verder...]
"Hatha Yoga voor docenten en beoefenaars" mag niet in je boekenkast ontbreken als je maximaal voordeel uit je yogapraktijk wilt halen en de kunst van het maken van holistische yogaseries wil leren beheersen. Het is een praktisch hand- en studieboek dat een uitgebreid [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Vertaalde literaire roman, novelle
Het eerste deel in de meeslepende familiesaga rondom de vrouwen van de zeepmakerij, voor lezers van Corinna Bomann en Anne Jacobs.Het jaar is 1865. Hanna maakt in de zeepziederij van haar vader al op jonge leeftijd kennis met de kneepjes van het [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Literaire thriller
In de Quentin Tarantino-achtige thriller Het serpent van Pierre Lemaitre ontmoeten we Mathilde, een drieënzestig jarige vrouw, elegant en goedgekleed. In de buurt kent iedereen haar dankzij haar wandelrondjes met Ludo, haar dalmatiër. Niemand weet [lees verder...]
Paperback / softback | Nederlands | Literaire thriller
Geweldige Scandinavische thriller, voor de lezers van Lars Kepler en Jussi Adler-Olsen.Inspecteur Martin Juncker is verbitterd over zijn degradatie naar een klein politiebureau in het saaie provinciestadje Sandsted. Maar heel lang heeft hij niet om [lees verder...]
Deze lente is het honderd jaar geleden dat Paul van Ostaijens iconische bundel Bezette stad verscheen. Zijn biograaf Matthijs de Ridder schreef met Boem Paukeslag een ‘reisgids’ bij het explosieve taalkunstwerk.
Boem Paukenslag
Momenteel staat Paul van Ostaijen weer volop in de [lees verder]
Jean-Pierre Rondas bundelde in Een kwestie van bestaan een aantal van zijn kortere teksten en essays van het afgelopen decennium. Dat leverde een bijzonder prikkelende oefening op in intellectuele weerbaarheid en geestelijke lenigheid.
Op een prikkelende rooster
Jean-Pierre Rondas voorstellen? [lees verder]
Vele Vlamingen groeiden op in een ‘klassiek’ Vlaams gezin. Beseffen we echter dat het Vlaamse gezin bijna onherkenbaar is veranderd? Dirk Musschoot schreef een doorleefd en zeer genietbaar boek over de tijden ‘toen geluk nog heel gewoon was’, of althans zo leek.
Aha-ervaringen
We [lees verder]
Polarisering en de opkomst van radicalere partijen zetten sommige politici aan om uit de loopgraven te komen. De eerste groene Duitse minister-president — een oude mei 68’er — schreef een boek over de noodzaak van conservatisme: Worauf wir uns verlassen wollen. Een pleidooi voor een conservatisme [lees verder]
Marc Hendrickx is een van de vele ‘hard-working men’ in de Vlaamse boekenbusiness. Reeds als jongeling gaf hij samen met Alain Grootaerts (journalist en neef van) het striptijdschrift Clumzy uit. Nadien ontpopte hij zich als biograaf van Elvis Presley en Muhammad Ali. Hij schreef literaire [lees verder]
Het werd tijd dat er een geschiedenis van Elcker-Ik te boek werd gesteld. Deze organisatie met moederhuis in Antwerpen was gedurende vele jaren een broeikas van de nieuwe sociale bewegingen en de contestatie na mei ’68. Het fraai uitgegeven boek van Walter Lotens over het platform dat Elcker-Ik [lees verder]
In Molenbeek is een gedetailleerd verslag van twee jaar van gesprekken, ontmoetingen van auteur Hans Vandecandelaere door Oud-Molenbeek: de buurt vlakbij het kanaal en de Sint-Jan-de-Doperkerk. Een van de dichtstbevolkte wijken van het land die in twintig jaar tijd de bevolking zag groeien van 68.000 [lees verder]
Beheer cookie toestemming
Boeken.cafe gebruikt cookies om deze website te optimaliseren. Dankzij cookies kan ja als gebruiker externe diensten (zoals bijvoorbeeld de youtube media-speler) gebruiken en kunnen wij onze website verbeteren. We proberen het aantal cookies tot een minimum te beperken.
Functioneel
Altijd actief
De technische opslag of toegang is strikt noodzakelijk voor het legitieme doel het gebruik mogelijk te maken van een specifieke dienst waarom de abonnee of gebruiker uitdrukkelijk heeft gevraagd, of met als enig doel de uitvoering van de transmissie van een communicatie over een elektronisch communicatienetwerk.
Voorkeuren
De technische opslag of toegang is noodzakelijk voor het legitieme doel voorkeuren op te slaan die niet door de abonnee of gebruiker zijn aangevraagd.
Statistieken
De technische opslag of toegang die uitsluitend voor statistische doeleinden wordt gebruikt.We houden bij hoe onze website gebruikt wordt. Deze statistieken zijn anoniem en zullen alleen voor dit doeleinde door ons gebruikt worden.
Marketing
Voor het verzenden van reclame worden deze cookies gebruikt om reclameprofielen op te maken of om je over verschillende websites te volgen.
Je link is opgenomen. Hartelijk dank. We bekijken en plaatsen die zo snel mogelijk. Klik ‘Nog een link ingeven’ om een nieuwe link in te geven of klik op Terug om terug te gaan naar de vorige pagina.
Wikimedia Commons
