Over Oscar Pistorius zijn ín 2014 twee boeken verschenen: ‘Oscar Pistorius – Het ware verhaal over de Blade Runner’ door John Carlin, en ‘Pistorius – Elk land zijn held’ door Fred de Vries. In dat jaar werd Oscar Pistorius veroordeeld tot vijf jaar gevangenisstraf voor de dood van zijn vriendin. Hij had in 2012 geschiedenis geschreven door als eerste beenloze atleet deel te nemen aan de 400 meter op de Olympische Spelen in Londen. Hij was een absolute held in zijn vaderland Zuid-Afrika, tot de fatale schietpartij op 14 februari 2013.
Pistorius schoot zijn vriendin dood door de WC-deur. Wist hij dat zij het was, of dacht hij dat een indringer zijn huis was binnengekomen, die zich daar schuilhield? Was het moord met voorbedachten rade of doodslag, dood door schuld? Het was opzettelijke moord geweest als hij in het wilde weg had gevuurd, terwijl hij wist dat er zich daariemand bevond. Het had als dood door schuld kunnen worden gekwalificeerd als hij bewust de aanmerkelijke kans had gelopen dat de ander door zijn daad het leven zou verliezen. Pistorius schoot dan in de wetenschap dat hij degene die zich in de wc had verscholen, of dat nu zijn vriendin was of niet, zou kunnen doden. Dat heet ook wel voorwaardelijk opzet (dolus eventualis). In het leerboek over het strafrecht door Professor Van Bemmelen, dat in Leiden college- en tentamenstof was, stond het precies omschreven. Opzet: ‘de dader verricht iets, willens en wetens; hij handelt met een aan zekerheid grenzende waarschijnlijkheid voorziende dat het bepaalde gevolgen zal hebben’. Voorwaardelijk opzet: ‘de dader verricht iets, zich willens en wetens blootstellend aan de geenszins als denkbeeldig te verwaarlozen kans dat een bepaald gevolg zal intreden’.
Interessant nu is dat voorwaardelijk opzet op een bepaald moment zijn intrede heeft gedaan in de voetbalspelregels. Overtredingen die vroeger met opzet gepaard moesten gaan om strafbaar te zijn, zijn nu strafbaar als de desbetreffende handelingen ‘onzorgvuldig’ (alleen vrije trap), ‘roekeloos (gele kaart) of ‘gewelddadig’ (rode kaart) zijn. Er wordt niet meer in het hoofd van de dader gekeken, dat wil zeggen dat opzet van zijn handelen wordt afgeleid. Neen, er wordt uitsluitend naar de handeling gekeken en die krijgt een etiket opgeplakt. Het zichtbare handelen staat dus centraal, al zou je daar vroeger geen opzet uit hebben afgeleid. Een te late tackle is tegenwoordig altijd strafbaar, ook al ontbreekt de intentie om de tegenstander te raken.
Rob Siekmann
Paperback / softback | Nederlands | Literaire non-fictie algemeen |
