Dapper vlechtwerk, niet uitzichtloos

Over de precieze datum valt wellicht te twisten, maar algemeen wordt 1815 beschouwd als ‘geboortejaar’ van het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden. Dat is nu tweehonderd jaar geleden, en dus aanleiding tot herdenking. 

Geen grootse feestelijkheden evenwel, eerder obligate en doorgaans nogal academische zittingen, waarbij de herdenkers plichtsgetrouw – en soms manifest tegen hun eigen dromen in – beklemtonen dat het niét de bedoeling is dat koninkrijk weer tot verenigd leven te wekken. Merkwaardig (en veeleer pijnlijk voor wie postuum nog met dat verenigd koninkrijk oploopt) is ook, dat zelfs de herdenking hoegenaamd niet parallel loopt in Noord en Zuid. Nederland viert 1814, België 1815. Om goede redenen, maar dat alléén al maakt wel duidelijk dat van een ‘innige vereeniging’, zoals gedroomd door Willem I, niet echt sprake kon of kan zijn. 

Maar het is evenzeer onjuist te beweren – zoals vaderlandslievende Belgen dat graag deden en doen – dat de eenmaking bij voorbaat en per definitie tot mislukking was gedoemd. Daarom is het goed dat naar aanleiding van die tweehonderdste verjaardag nogal wat wetenschappelijk werk wordt gepubliceerd waarin mogelijkheden en moeilijkheden nuchter worden ontleed en tegen elkaar afgewogen. Zodat ook duidelijk wordt dat de breuklijn tussen ‘Belgen’ en ‘Bataven’ slechts ten dele en kortstondig een beslissende rol heeft gespeeld, terwijl het aan andere, elkaar doorkruisende breuklijnen waarachtig niet ontbrak. 

Zo’n werk is ook de verzamelbundel die Frank Judo en Stijn van de Perre hebben gewijd aan de allereerste jaren van het Verenigd Koninkrijk. Op ongeveer alle terreinen van het leven moest toen – onder het waakzaam oog van de zegevierende grootmachten – een tot dusver onbestaand maatschappelijk en politiek bestel worden opgebouwd. Dat zoiets niet alleen een immense maar ook een erg delicate opgave was, komt duidelijk tot uiting in de twaalf wetenschappelijke opstellen in dit boek. Die opstellen verschillen nogal van elkaar, zowel qua lengte als qua leesbaarheid of aandacht voor details. En de keuze om bepaalde thema’s aan bod te brengen en andere niet, zal allicht wel te maken hebben gehad met de beschikbaarheid van voorafgaand wetenschappelijk onderzoek of terzake beslagen auteurs. In elk geval tonen ze haast alle aan dat het nieuwe bewind kreeg af te rekenen met een situatie die vééél complexer was dan een simpel conflict tussen Noord en Zuid. Aardig meegenomen is daarbij dat de heel uiteenlopende terreinen die worden bestreken nu eens niét beperkt blijven tot de traditionele politieke of administratieve aspecten. Het terugvorderen van geroofde kunstwerken, de zorg voor armen in het algemeen en oorlogsinvaliden in het bijzonder, het vervlechten van oude en nieuwe rechtsprincipes, herstel én modernisering van het hoger onderwijs … allemaal aspecten die met het ‘ware leven’ te maken hadden, en die de onderdanen van de (min of meer) nieuwe staat vermoedelijk meer boeiden dan bespiegelingen over staats-, dan wel natievorming. 

Ongetwijfeld zijn vanaf 1815 vele oprechte en zeer dikwijls goed onderbouwde inspanningen geleverd om de (min of meer) nieuwe staat tot een hecht amalgaam te maken. Maar staatsvorming is één ding, natievorming soms een heel ander. Dat spanningsveld is uiteindelijk een belangrijke struikelsteen gebleken voor het samenbrengen van zo verschillende gemeenschappen. 

Daarbij moet echter onvermijdelijk worden opgeworpen dat ‘natie’ juist vooral een begrip was uit de Franse Revolutie, terwijl het Congres van Wenen juist een zo grondig mogelijke terugkeer naar het ‘ancien régime’ nastreefde. En daarin telden slechts staten en vorsten; aan de bevolking werd uiteraard niet gevraagd bij wat voor staat ze wilde horen. Stel je voor, zo’n revolutionaire onzin ! Zelfs tweehonderd jaar later wordt Europa nog bestuurd door allerlei weldenkenden die gruwen bij de gedachte dat een natie bijvoorbeeld via een referendum zou uitmaken van welke staat ze wil deel uitmaken…

Belg en Bataaf |

Hardback | Nederlands | Geschiedenis algemeen

Belg en BataafDe wording van het Verenigd Koninkrijk der NederlandenIn 2015 is het tweehonderd jaar geleden dat het Verenigd Koninkrijk der Nederlanden werd opgericht, een onderbelichte periode in onze geschiedschrijving. Het einde van Napoleon [lees verder...]

Definitief teruggetrokken

Meer berichtjes van Edi Clijsters

Flaneren tussen droom en werkelijkheid

Recensie Edi Clijsters - 04/12/2020
Een bekende en terecht gelauwerde schrijver die een novelle wijdt aan een wereldberoemde schrijver en diens menigvuldige incarnaties… Kan dat goed gaan?
De eerste, Antonio Tabucchi: een Italiaan die in de loop der jaren professioneel, affectief en tenslotte ook administratief steeds meer Portugees [lees verder]

Als De Man is in het Plan

Recensie Edi Clijsters - 29/12/2018
De jongste turf van de Nederlandse historicus Jan-Willem Stutje is waarachtig niet de eerste noch de enige biografie van Hendrik de Man (1885-1953). Maar wel de meest volledige en de meest kritische. En bovendien de meest uitdagende, omdat ze doorspekt is met vragen die Stutje zichzelf en de lezer stelt [lees verder]

De natie, de dwarsdenker, Defoort

Recensie Edi Clijsters - 18/12/2018
Historicus Eric Defoort (1943-2016) speelde een kleine tiental jaren een richtinggevende rol in de niet-partijgebonden Vlaamse beweging én in de Vlaams-nationale partijpolitiek. En als het om de natie ging wierp hij zich op als vrijmoedig en talentrijk polemist. Vooral dat aspect wordt – twee jaar [lees verder]

Touwtrekken om ‘de toekomst van het verleden’

Recensie Edi Clijsters - 20/10/2018
De Canvas-reeks Kinderen van de repressie haalde in de herfst van vorig jaar elke week ongeveer een half miljoen kijkers. De reeks was niet alleen succesrijk; ze heeft ook indruk gemaakt, en heel veel reacties losgeweekt, al was dat buiten het bereik van de camera’s. De reeks toonde – vanzelfsprekend [lees verder]

Spot en spijt in de spiegel

Recensie Edi Clijsters - 28/10/2017
Een politieke geschiedenis van België ? Ach, dat is nu eenmaal het soort promo-overdrijving dat een ambitieuze uitgever graag in de mond neemt; een ervaren lezer kijkt daar doorheen. Iets als ‘een tegendraadse kijk op enkele kantelmomenten in de geschiedenis van de ‘communautaire’ [lees verder]

Zwalpend tussen krekel en mier

Recensie Edi Clijsters - 29/11/2016
In de ‘proloog’ tot hun ‘economische geschiedenis van België’ leggen historici Buyst en Smeyers meteen de vinger op de wonde: “België bevindt zich in crisis, zo klinkt het met de regelmaat van een klok. Die klok slaat al honderd jaar hetzelfde uur”. Hoe is zoiets [lees verder]

Lachen om/vanuit Europa

Recensie Edi Clijsters - 31/08/2016
Je hoeft geen zomerhater te zijn om ook in deze tijd van het jaar te genieten van een goed boek, een serieus boek zelfs. Zeker als dat serieuze boek handelt over … de lach. ‘Het grote boek over onze worsteling met ironie’, noemt de uitgever het, maar dat zegt lang niet alles. Het is [lees verder]

Braaf Brusselboek

Recensie Edi Clijsters - 31/07/2016
Brussel, Brussel, en nog eens Brussel. Officieel hoofdstad van het koninkrijk België, van Vlaanderen, van de Franse Gemeenschap, van zichzelf, en – absoluut onofficieel – ook van de Europese Unie. Al meer dan een eeuw lang inzet van felle en uiteenlopende controverses tussen Nederlands- en Franstaligen. [lees verder]

‘Zich laten doodschieten is geen kunst’

Recensie Edi Clijsters - 09/07/2016
Tachtig jaar geleden probeerden Spaanse hogere officieren de democratisch verkozen centrumlinkse regering via een ’traditionele’ staatsgreep aan de kant te schuiven; maar hun pronunciamiento verliep niet volgens plan. In het uiterst gespannen en gewelddadige politieke klimaat dat in Spanje [lees verder]

Gedreven en afgedreven

Recensie Edi Clijsters - 26/06/2016
Van een biografie verwacht je niet dat ze ‘spannend’ is, of ‘ontroerend’. Je mag wel verwachten dat ze de essentiële lotgevallen, ideeën en karaktertrekken van de ‘gebiografeerde’ tot hun recht laat komen. Kortom: dat de figuur waarover het boek gaat, tot leven wordt gebracht.
Dat [lees verder]

Europa als vlucht voorwaarts

Recensie Edi Clijsters - 19/06/2016
Op de lagere school werd (wordt??) het ons al ingelepeld: het legendarische rijk van Karel de Grote (een Belg, uiteraard) werd in 843 opgedeeld tussen zijn drie zonen. Het ‘middenrijk’ (tussen oost en west), van de Noordzee tot Noord-Italië, verviel in vele kleine stukken en werd in de volgende [lees verder]

Sprekende portretten

Recensie Edi Clijsters - 11/06/2016
‘Een great flemish novel zoals die zelden wordt geschreven’ noemt Joël De Ceulaer dit boek. Komend van een notoir scepticus is dat een geweldig compliment, en het is nog verdiend ook. Het boek is een indrukwekkende prestatie: het vervlecht driekwart eeuw eigentijdse geschiedenis (of althans segmenten [lees verder]

0
    0
    Jouw winkelmand
    Jouw winkelmand is leeg
      Bereken verzending
      Bon toepassen

      Bedankt!

      Je link is opgenomen. Hartelijk dank. We bekijken en plaatsen die zo snel mogelijk. Klik ‘Nog een link ingeven’ om een nieuwe link in te geven of klik op Terug om terug te gaan naar de vorige pagina.