Atoomoorlog op het nippertje voorkomen: de Cubacrisis van 1962

In oktober 1962 kwam het haast tot een kernoorlog tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. In zijn nieuw boek De Afgrond laat de Britse historicus Max Hastings aan de hand van nieuwe bronnen zien hoe door een kettingreactie van misverstanden de spanningen tussen 16 tot en met 28 oktober steeds verder opliepen.

Er gebeurden ‘dingen’ die niemand had voorzien en gewild. Een allesvernietigende atoomoorlog kwam angstaanjagend dichtbij. In de media werd er dit jaar niet veel aandacht aan de zestigste verjaardag van de Cubacrisis gewijd.

Bombarderen

Tijdens de eerste dagen van de crisis waren de hoogste bevelvoerders van de Amerikaanse krijgsmacht het unaniem eens in hun advies aan toenmalig president John F. Kennedy om Cuba naar het stenen tijdperk te bombarderen. Dat gevolgd door een invasie en bezetting van het eiland. Het is voor de lezer ontluisterend om te lezen dat Max Hastings, in zijn voor eenieder toegankelijke boek, tijdens zijn onderzoek in de archieven van de Amerikaanse luchtmacht getuigenissen vond dat de VS een beslissende overwinning hadden kunnen behalen, en ze de president en zijn kring van burgerlijke adviseurs als ‘verachtelijke lafaards’ beschouwden.

Na het mislukken van de CIA-invasie door Cubaanse huurlingen in de Varkensbaai (Operatie Zapata) in april 1961 werd de toenmalige Sovjet-leider Nikita Chroesjtsjov gesterkt in zijn mening om op Cuba een militaire basis met kernraketten te installeren. Hij beschouwde de VS-atoomraketten in Turkije immers als een rechtstreekse bedreiging voor zijn land. Voorts wilde hij de Amerikanen van hetzelfde laken een doekje geven.

Fidel Castro

In de eerste hoofdstukken van zijn dik boek neemt de gelauwerde historicus en onderzoeksjournalist Hastings ruimschoots de tijd om zijn lezers in te wijden in de geschiedenis van Cuba, en de guerrillastrijd van Fidel Castro en zijn mannen tegen het regime van dictator Batista. In 1959 kwam Castro aan de macht. De regering-Castro bouwde in korte tijd een reputatie op van buitensporige retoriek en wreedheid, bestuurlijke incompetentie en onverantwoordelijkheid.

Daarna volgen hoofdstukken over de ontwikkelingen in de VS en de Sovjet-Unie in de jaren vijftig en zestig van vorige eeuw. De anekdotiek wordt hierbij niet verwaarloosd. Het zijn, vooral voor niet-ingewijden, verhelderende hoofdstukken om het verdere verloop van het verhaal goed te kunnen volgen en begrijpen.

Hoofdpersonen

Vervolgens maken we uitgebreid kennis met de twee hoofdpersonen. John F. Kennedy was sinds 1960 president van de VS. Als opvolger van generaal Eisenhower erfde hij ook diens overtuiging dat zijn land op technologisch vlak achterliep bij de ontwikkelingen in de Sovjet-Unie. Het idee dat de Sovjets als eersten een satelliet (de Spoetnik) in een baan om de aarde brachten en een mens (Joeri Gagarin) in de ruimte bezorgde hem slapeloze nachten. Waarom zouden zijn tegenstanders in de Koude Oorlog ook geen voorsprong kunnen hebben in de nucleaire wapenwedloop?

Chroesjtsjov, een oudgediende binnen de communistische partij die alle stalinistische zuiveringen had overleefd, herhaalde steevast dat de Sovjets inderdaad de bovenliggende partij waren. Hierbij speelden zijn gebluf en getier een grote rol. In de kern komt het erop neer dat beide partijen nauwelijks wisten wat de tegenpartij dacht en deed. En dat sommige ondergeschikte officieren de controle hadden over massavernietigingswapens, waarmee ze een catastrofe hadden kunnen ontketenen die noch door het Kremlin, noch door het Witte Huis beoogd werd. Zo trachtte Castro urenlang een Sovjet-generaal op Cuba te overhalen om atoomraketten richting de VS te sturen. Gelukkig luisterde de Rus enkel naar orders uit Moskou.

Vloeibare brandstof

Wat de Sovjets niet wisten, was dat de Amerikanen veel meer en betere kernkoppen bezaten. De VS-raketten bezaten vaste brandstof waardoor ze als voordeel hadden dat ze veel vlugger gelanceerd konden worden. Ook kon de brandstof langer in de raketten blijven. Daarentegen dienden de Russische raketten eerst voorzien te worden van vloeibare brandstof, wat uren kostbare tijd vergde. Bovendien kon deze slechts enkele dagen in de brandstoftanks van de raketten blijven. Het rakettenarsenaal van de Sovjets was slechts geschikt voor een first strike. Maar een eerste, vernietigende aanval van de Amerikanen zou voor hen desastreus zijn.

Bij het transport van Sovjet-regimenten en hun materiaal naar Cuba ging er veel verkeerd. De logistiek is steeds een groot probleem van het Rode (Russische) leger geweest. De laadoperatie was een chaos. Kraankabels knapten onder het gewicht van pantsers, bepaalde stukken legertuig leden onder het tropische klimaat en werden onbruikbaar en het voedsel bedierf sneller dan verwacht. Wat wel lukte, was dat het enige tijd duurde eer de Amerikanen ontdekten dat de Sovjets een troepenmacht van 40.000 mannen (waaronder enkele raketregimenten met kernkoppen) en hun uitrusting naar Cuba hadden verscheept. Plots stonden er atoomwapens aan de achterdeur van de VS. Toen pas gingen alle Amerikaanse bellen rinkelen.

Wildebras

Het verdere uitgebreide verhaal, van actie en reactie, leest als een spannende thriller waarbij we de uitkomst van het drama al weten. Sovjet-leider Chroesjtsjov was niet uit op oorlog, maar dreigde er graag mee als middel om de Sovjet-Unie op het wereldtoneel haar, in zijn ogen, rechtmatig aanzien te geven, namelijk als gelijke van de VS. Met staatsmanschap had zijn gedrag geen uitstaans. Gek was hij luidens Hastings in geen geval. Wel een ‘wildebras’. Toen duidelijk werd dat hij Kennedy onderschat had en niet kon overbluffen haalde hij, tot grote woede van Castro, zijn raketten weg.

Chroesjtsjovs positie binnen het politbureau verzwakte aanzienlijk, ook omwille van zijn roekeloos optreden en uitlatingen. Niet eenieder in het politbureau was uit op oorlog. Twee jaar later werd hij afgezet. In de inleiding van zijn boek De afgrond vergelijkt de voortreffelijke historicus Hastings Chroesjtsjov met Poetin, die andere Russische dictator die het Westen met atoomwapens tracht te chanteren en te bedreigen. ‘Wie heeft er thans voldoende vat op Poetin?’ vraagt Hastings zich in zijn schitterend geschreven boek af. Een boek om ‘u’ tegen te zeggen.

De afgrond | Max Hastings

Hardback | Nederlands | Geschiedenis algemeen

Zonder enige twijfel is de Cubacrisis in 1962 het meest beangstigende internationale conflict uit de moderne geschiedenis, toen een nucleaire oorlog dreigde tussen de Verenigde Staten en de Sovjet -Unie. Wekenlang keek de mensheid in de afgrond van de totale [lees verder...]

In stock

Meer berichtjes van Pieter Jan Verstraete

Dodendans: spannende politieroman uit de duizend

Recensie Pieter Jan Verstraete - 21/09/2023
Met haar tweede boek Dodendans schreef Maria Grund een spannende, vlot geschreven en vaak aangrijpende politieroman.
Op een eiland voor de Zweedse oostkust wordt een jonge man naakt en verward aangetroffen in een bos, nabij een dorpje en diverse verlaten boerderijen. Sanna Berling wordt erbij geroepen. [lees verder]

In memoriam: moord en doodslag in Stockholm

Recensie Pieter Jan Verstraete - 20/09/2023
Het duo Pascal Engman en Johannes Selaker bracht In Memoriam uit, een thriller over het grauwe Stockholm. Voor Engman is dat niet de eerste keer, voor journalist Selaker wel. Een succes, zo blijkt. 
In de vroege zomer van 1994 gaat Zweden gebukt onder een hittegolf. Het land lijdt collectief [lees verder]

Hildur: spannend debuut van IJslandse Satu Rämö

Recensie Pieter Jan Verstraete - 08/09/2023
Twintig jaar geleden verhuisde de Finse Satu Rämö als uitwisselingsstudente naar IJsland. Ze heeft het schitterende vulkanische eiland nooit meer verlaten en debuteert nu met haar boek Hildur, het eerste deel van een trilogie. De politieroman groeide uit tot een bestseller in de Scandinavische landen, [lees verder]

De roep terug: Ann Cleeves schrijft spannende detectiveserie

Recensie Pieter Jan Verstraete - 27/08/2023
Schrijfster Ann Cleeves ontwierp met Matthew Venn een nieuwe detectivereeks. Het eerste deel van het verhaal De roep terug speelt zich af in Noord-Devon aan de kust. Een man wordt dood gevonden, geheimen stapelen zich op en de ontknoping blijkt onverwacht… 
In de detectivewereld is de 69-jarige [lees verder]

Duivelsdal: Annie Ljung lost duistere moord in Zweden op

Recensie Pieter Jan Verstraete - 16/08/2023
Ulrika Rolfsdotter bracht twee jaar geleden haar debuut Rovhjärta uit. Het boek werd intussen vertaald naar het Nederlands en heet voortaan Duivelsdal. Rolfsdotter schreef een typisch Scandinavische thriller die in Zweden en Denemarken een bestseller werd. Duisternis, bossen, koude, onderhuidse spanning, [lees verder]

‘De hoofdzonde’: niet alle Scandinavische detectives zijn ‘Scandi’s’

Recensie Pieter Jan Verstraete - 05/08/2023
De Zweedse auteur Maria Grund heeft al veel ondernomen. Het grootste deel van haar loopbaan bracht ze door in de film- en mediawereld. Grund verbleef achtereenvolgens in New York en Londen, maar woont nu met haar gezin op het Zweedse eiland Gotland. De schrijfster debuteerde in 2020 met haar politieroman [lees verder]

‘Liefdadigheid’: detective over schandalen en jeugdbendes in Venetië

Recensie Pieter Jan Verstraete - 26/07/2023
De Amerikaanse auteur en voormalige docente literatuur Donna Leon bracht in 1992 haar eerste politieroman Dood van een maestro uit, met de Italiaanse commissario Guido Brunetti als hoofdpersonage. Meer dan een kwarteeuw later is hij nog steeds haar hoofdfiguur in haar succesrijke reeks detectives, die [lees verder]

Zomerlectuur: Sharon Bolton, wat een ontdekking!

Recensie Pieter Jan Verstraete - 02/07/2023
De Britse misdaadschrijfster Sharon Bolton (°1960) is geobsedeerd door verhalen over Britse folklore en mysteries die hun oorsprong in het verleden vinden. Daarover schreef ze een zestal zelfstandige boeken. Daarnaast verzorgt ze een lopende detectivereeks met als hoofdpersoon de mysterieuze politievrouw [lees verder]

‘Het bedrog van Göring’: prachtige detective over kunstroof in het bezette Nederland

Recensie Pieter Jan Verstraete - 26/06/2023
De gewezen journalist John Kuipers debuteerde vorig jaar met zijn detective Musserts schaduw. Nu pakt hij uit met Het bedrog van Göring. Dat is een nieuwe, prachtige detective over kunstroof en -handel in het bezette Nederland. Een werk om van te smullen.
Kuipers’ debuut werd door de pers [lees verder]

De nieuwe ‘Horst Enger’: een ‘pageturner’

Recensie Pieter Jan Verstraete - 17/06/2023

Lezers die geregeld Scandinavische detectives en thrillers lezen, zullen bij het horen van de naam ‘Horst Enger’ onmiddellijk een belletje horen rinkelen. Het duo Jørn Lier Horst en Thomas Enger stelt immers nooit teleur. Zij behoren tot het neusje van de zalm van wat de ‘Scandi’s’ [lees verder]

Poetins dochter: nieuwe spionageroman van bekende auteur Tomas Ross

Recensie Pieter Jan Verstraete - 08/06/2023
Tomas Ross, een pseudoniem voor Pieter Willem Hogendoorn, bracht onlangs het boek Poetins dochter uit, een spionageroman om ‘u’ tegen te zeggen. De 79-jarige auteur is trouwens niet aan zijn proefstuk toe. Hij is één van de beste schrijvers van politieke thrillers in de Lage Landen, en [lees verder]

De kaartenmaker, een veelbelovend debuut van Anette Hemming

Recensie Pieter Jan Verstraete - 04/06/2023
De kaartenmaker, een detective van Anette Hemming, speelt zich af in de buitenwijken van de Noorse hoofdstad Oslo. Het boek is het debuut van een 33-jarige auteur, die zelf opgroeide in een stadje dichtbij Oslo. Wat als je weet waar en wanneer je vermoord zal worden? Kan je iets doen tegen die duistere [lees verder]

0
    0
    Jouw winkelmand
    Jouw winkelmand is leeg
      Bereken verzending
      Bon toepassen

      Bedankt!

      Je link is opgenomen. Hartelijk dank. We bekijken en plaatsen die zo snel mogelijk. Klik ‘Nog een link ingeven’ om een nieuwe link in te geven of klik op Terug om terug te gaan naar de vorige pagina.