Atoomoorlog op het nippertje voorkomen: de Cubacrisis van 1962

In oktober 1962 kwam het haast tot een kernoorlog tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. In zijn nieuw boek De Afgrond laat de Britse historicus Max Hastings aan de hand van nieuwe bronnen zien hoe door een kettingreactie van misverstanden de spanningen tussen 16 tot en met 28 oktober steeds verder opliepen.

Er gebeurden ‘dingen’ die niemand had voorzien en gewild. Een allesvernietigende atoomoorlog kwam angstaanjagend dichtbij. In de media werd er dit jaar niet veel aandacht aan de zestigste verjaardag van de Cubacrisis gewijd.

Bombarderen

Tijdens de eerste dagen van de crisis waren de hoogste bevelvoerders van de Amerikaanse krijgsmacht het unaniem eens in hun advies aan toenmalig president John F. Kennedy om Cuba naar het stenen tijdperk te bombarderen. Dat gevolgd door een invasie en bezetting van het eiland. Het is voor de lezer ontluisterend om te lezen dat Max Hastings, in zijn voor eenieder toegankelijke boek, tijdens zijn onderzoek in de archieven van de Amerikaanse luchtmacht getuigenissen vond dat de VS een beslissende overwinning hadden kunnen behalen, en ze de president en zijn kring van burgerlijke adviseurs als ‘verachtelijke lafaards’ beschouwden.

Na het mislukken van de CIA-invasie door Cubaanse huurlingen in de Varkensbaai (Operatie Zapata) in april 1961 werd de toenmalige Sovjet-leider Nikita Chroesjtsjov gesterkt in zijn mening om op Cuba een militaire basis met kernraketten te installeren. Hij beschouwde de VS-atoomraketten in Turkije immers als een rechtstreekse bedreiging voor zijn land. Voorts wilde hij de Amerikanen van hetzelfde laken een doekje geven.

Fidel Castro

In de eerste hoofdstukken van zijn dik boek neemt de gelauwerde historicus en onderzoeksjournalist Hastings ruimschoots de tijd om zijn lezers in te wijden in de geschiedenis van Cuba, en de guerrillastrijd van Fidel Castro en zijn mannen tegen het regime van dictator Batista. In 1959 kwam Castro aan de macht. De regering-Castro bouwde in korte tijd een reputatie op van buitensporige retoriek en wreedheid, bestuurlijke incompetentie en onverantwoordelijkheid.

Daarna volgen hoofdstukken over de ontwikkelingen in de VS en de Sovjet-Unie in de jaren vijftig en zestig van vorige eeuw. De anekdotiek wordt hierbij niet verwaarloosd. Het zijn, vooral voor niet-ingewijden, verhelderende hoofdstukken om het verdere verloop van het verhaal goed te kunnen volgen en begrijpen.

Hoofdpersonen

Vervolgens maken we uitgebreid kennis met de twee hoofdpersonen. John F. Kennedy was sinds 1960 president van de VS. Als opvolger van generaal Eisenhower erfde hij ook diens overtuiging dat zijn land op technologisch vlak achterliep bij de ontwikkelingen in de Sovjet-Unie. Het idee dat de Sovjets als eersten een satelliet (de Spoetnik) in een baan om de aarde brachten en een mens (Joeri Gagarin) in de ruimte bezorgde hem slapeloze nachten. Waarom zouden zijn tegenstanders in de Koude Oorlog ook geen voorsprong kunnen hebben in de nucleaire wapenwedloop?

Chroesjtsjov, een oudgediende binnen de communistische partij die alle stalinistische zuiveringen had overleefd, herhaalde steevast dat de Sovjets inderdaad de bovenliggende partij waren. Hierbij speelden zijn gebluf en getier een grote rol. In de kern komt het erop neer dat beide partijen nauwelijks wisten wat de tegenpartij dacht en deed. En dat sommige ondergeschikte officieren de controle hadden over massavernietigingswapens, waarmee ze een catastrofe hadden kunnen ontketenen die noch door het Kremlin, noch door het Witte Huis beoogd werd. Zo trachtte Castro urenlang een Sovjet-generaal op Cuba te overhalen om atoomraketten richting de VS te sturen. Gelukkig luisterde de Rus enkel naar orders uit Moskou.

Vloeibare brandstof

Wat de Sovjets niet wisten, was dat de Amerikanen veel meer en betere kernkoppen bezaten. De VS-raketten bezaten vaste brandstof waardoor ze als voordeel hadden dat ze veel vlugger gelanceerd konden worden. Ook kon de brandstof langer in de raketten blijven. Daarentegen dienden de Russische raketten eerst voorzien te worden van vloeibare brandstof, wat uren kostbare tijd vergde. Bovendien kon deze slechts enkele dagen in de brandstoftanks van de raketten blijven. Het rakettenarsenaal van de Sovjets was slechts geschikt voor een first strike. Maar een eerste, vernietigende aanval van de Amerikanen zou voor hen desastreus zijn.

Bij het transport van Sovjet-regimenten en hun materiaal naar Cuba ging er veel verkeerd. De logistiek is steeds een groot probleem van het Rode (Russische) leger geweest. De laadoperatie was een chaos. Kraankabels knapten onder het gewicht van pantsers, bepaalde stukken legertuig leden onder het tropische klimaat en werden onbruikbaar en het voedsel bedierf sneller dan verwacht. Wat wel lukte, was dat het enige tijd duurde eer de Amerikanen ontdekten dat de Sovjets een troepenmacht van 40.000 mannen (waaronder enkele raketregimenten met kernkoppen) en hun uitrusting naar Cuba hadden verscheept. Plots stonden er atoomwapens aan de achterdeur van de VS. Toen pas gingen alle Amerikaanse bellen rinkelen.

Wildebras

Het verdere uitgebreide verhaal, van actie en reactie, leest als een spannende thriller waarbij we de uitkomst van het drama al weten. Sovjet-leider Chroesjtsjov was niet uit op oorlog, maar dreigde er graag mee als middel om de Sovjet-Unie op het wereldtoneel haar, in zijn ogen, rechtmatig aanzien te geven, namelijk als gelijke van de VS. Met staatsmanschap had zijn gedrag geen uitstaans. Gek was hij luidens Hastings in geen geval. Wel een ‘wildebras’. Toen duidelijk werd dat hij Kennedy onderschat had en niet kon overbluffen haalde hij, tot grote woede van Castro, zijn raketten weg.

Chroesjtsjovs positie binnen het politbureau verzwakte aanzienlijk, ook omwille van zijn roekeloos optreden en uitlatingen. Niet eenieder in het politbureau was uit op oorlog. Twee jaar later werd hij afgezet. In de inleiding van zijn boek De afgrond vergelijkt de voortreffelijke historicus Hastings Chroesjtsjov met Poetin, die andere Russische dictator die het Westen met atoomwapens tracht te chanteren en te bedreigen. ‘Wie heeft er thans voldoende vat op Poetin?’ vraagt Hastings zich in zijn schitterend geschreven boek af. Een boek om ‘u’ tegen te zeggen.

De afgrond | Max Hastings

Hardback | Nederlands | Geschiedenis algemeen

Zonder enige twijfel is de Cubacrisis in 1962 het meest beangstigende internationale conflict uit de moderne geschiedenis, toen een nucleaire oorlog dreigde tussen de Verenigde Staten en de Sovjet -Unie. Wekenlang keek de mensheid in de afgrond van de totale [lees verder...]

In stock

Meer berichtjes van Pieter Jan Verstraete

De occulte burcht van Heinrich Himmler

Recensie Pieter Jan Verstraete - 25/03/2023
In de herfst van 1933 wees SS-leider Heinrich Himmler de Wewelsburg aan als het toekomstige ideologische hart van de wereld voor zijn SS-leiderskorps. Sinds 2009 huisvest het slot binnen zijn muren het eerste en enige SS-museum ter wereld. Niet alleen voor neonazi’s en andere rechtsradicalen een bedevaartoord, [lees verder]

Het Duitse rampjaar 1923: een nieuw boek van Hitler-biograaf Volker Ullrich

Recensie Pieter Jan Verstraete - 23/02/2023
Voor de Duitsers was 1923 een rampjaar en de zwaarste beproeving voor de nog jonge Weimarrepubliek. De Duits-Joodse journalist Sebastian Haffner meende achteraf dat ‘geen volk ter wereld iets meegemaakt heeft, wat lijkt op de Duitse 1923-ervaring’. De Duitstalige auteur Stefan Zweig schreef in zijn [lees verder]

De Hohenzollerns als hielenlikkers van Hitler

Recensie Pieter Jan Verstraete - 16/02/2023
Hebben de Hohenzollerns, Duitslands keizerlijke familie, Adolf Hitler aan de macht geholpen? Over die vraag twist men in Duitsland al sinds 2019. Ze groeide uit tot een kleine Historikerstreit over de betekenis van de belangrijkste Duitse adellijke familie voor de geschiedenis.
Het antwoord is [lees verder]

In het hoofd van een seriemoordenaar

Recensie Pieter Jan Verstraete - 11/02/2023
De Noorse auteur Thomas Enger kennen we vooral van het duo Horst Enger dat samen al een drietal heel succesvolle Scandinavische thrillers publiceerde, bekend onder de naam Blix&Ramm-serie en hier eerder al besproken. Thans schreef Enger een geslaagde solothriller onder de titel Het boek van de galg.
[lees verder]

Joseph Roth: een zwalpende meesterverteller en razende journalist

Recensie Pieter Jan Verstraete - 27/01/2023
Met zijn biografie over de Oostenrijkse romanschrijver en excellente journalist Joseph Roth schreef de Engelse verslaggever Keiron Pim als eerste voor zijn taalgebied het levensverhaal van deze eeuwige zwerver en zuipschuit. De vertaling is tevens de eerste Roth-biografie die in de Lage Landen bij de [lees verder]

Het trollenleger van J.K. Rowling: zesde Cormoran Strike-detective

Recensie Pieter Jan Verstraete - 15/01/2023
Na haar succes met de Harry Potter-boekenreeks legde Joanne K. Rowling zich toe op het misdaadgenre. Onder het pseudoniem Robert Galbraith begon ze te schrijven aan een serie detectives onder de noemer Cormoran Strike (zie ook Doorbraak van 27 december 2020). Ook deze reeks groeide uit tot een immens [lees verder]

Atoomoorlog op het nippertje voorkomen: de Cubacrisis van 1962

Recensie Pieter Jan Verstraete - 30/12/2022
In oktober 1962 kwam het haast tot een kernoorlog tussen de Verenigde Staten en de Sovjet-Unie. In zijn nieuw boek De Afgrond laat de Britse historicus Max Hastings aan de hand van nieuwe bronnen zien hoe door een kettingreactie van misverstanden de spanningen tussen 16 tot en met 28 oktober steeds [lees verder]

Een journaliste in een politieteam

Recensie Pieter Jan Verstraete - 13/12/2022
In het echte leven werkt Carina van Leeuwen (1959) voor de politie van Amsterdam, waar ze als inspecteur werkt als forensisch specialist in het cold case team — het onderzoeken van onopgeloste moorden uit het verleden na nieuwe aanwijzingen. Daarvoor werkte ze als operatieassistente in diverse ziekenhuizen.
[lees verder]

Van Uilenspiegel tot Roeland: een degelijke geschiedenis van het Vlaams Huis in Gent

Recensie Pieter Jan Verstraete - 08/12/2022
Vele jaren lang bewaarde Oswald van Ooteghem het archief van het Vlaams Huis in Gent. Enkele jaren geleden vroeg hij de Leuvense historicus Peter van Windekens om er de geschiedenis van te schrijven.
Wie Van Windekens enigszins kent, weet dat hij een ervaren ‘archiefrat’ is die de onderste [lees verder]

Een ‘donker’ toerist reist kriskras door Europa: een beleving

Recensie Pieter Jan Verstraete - 26/11/2022
In zijn vorig boek Het lijk van de dictator (2020) deed de gewezen hoogleraar Luc Rasson (1956) verslag over het overlijden en vooral het lange naleven van drie Europese dictators: Mussolini, Franco en Pétain. Hij deed dit met veel verve en vanuit een persoonlijke invalshoek. Thans ligt zijn tweede [lees verder]

Twaalf Europese ‘makers’ van geschiedenis en hun tijd

Recensie Pieter Jan Verstraete - 10/11/2022
In zijn nieuwste boek Persoonlijkheid en macht onderzoekt de bekende Britse historicus en Hitler-biograaf Ian Kershaw hoe twaalf Europese staats- en regeringsleiders met verschillende achtergronden en uit verschillende politieke systemen macht konden verwerven en uitoefenen, en in hoeverre die macht [lees verder]

Stormval: een prachtige Scandinavische detective

Recensie Pieter Jan Verstraete - 26/10/2022
Stormval brengt ons terug naar het einde van de vorige eeuw toen in Norrland of de noordelijkste landsdelen van Zweden een zestienjarig meisje, Lina Straved verdween. Iedereen ging ervan uit dat ze vermoord werd. De in zichzelf gesloten dader Olaf Hagström was een veertienjarige jongen, die na dagenlange [lees verder]

0
    0
    Jouw winkelmand
    Jouw winkelmand is leeg
      Bereken verzending
      Bon toepassen

      Bedankt!

      Je link is opgenomen. Hartelijk dank. We bekijken en plaatsen die zo snel mogelijk. Klik ‘Nog een link ingeven’ om een nieuwe link in te geven of klik op Terug om terug te gaan naar de vorige pagina.